آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲

چکیده

متن

نویسنده در ابتدای مقاله چنین آغاز می‏کند چیستی ارزش‏ها بحثی است که دایره و دامنه آن بسیار وسیع است. لفظ ارزش به یک معنا ارزش‏های اخلاقی را دربرمی‏گیرد و به معنای دیگر شامل ارزش‏های اجتماعی و فرهنگی می‏شود که این مفاهیم خود با یکدیگر رابطه دارند. کانت بر این باور بود که جوهره و ماهیت اصلی دین، اخلاقیات است و مفهوم خدا پیش‏فرض این موضوع است. وی پیامد مستقیم نظریه کانت را این می‏دانست که با نفی وجود خدا حقایق اخلاقی تدریجا از میان می‏روند و زندگی‏ای که کانت آن‏را مترادف با ارزش‏های اخلاقی می‏دانست بی‏معنا می‏نماید. ایشان می‏نویسند این که ماهیت و هویت گزاره‏های اخلاقی چیست، سؤالی بود که در برابر پوزیتیویست‏های منطقی قرار گرفت. به عنوان مثال وقتی می‏گوییم نباید دروغ گفت این گزاره، گزاره‏ای نه تجربی است و نه تحلیلی. پس باید چه ملاکی را برای معناداری گزاره‏های اخلاقی معتبر بدانیم؟ پاسخی که پوزیتیوست‏های منطقی می‏دهند این است که اصلاً گزاره‏های اخلاقی را گزاره نمی‏دانند. در نظر آنها، مهم‏ترین ویژگی یک گزاره این است که محدوده خاصی از عالم را توصیف نموده و خبری از آن بدهد. گزاره‏های تجربی و تحلیلی، عالم خارج را توصیف می‏کنند؛ اما سرشت گزاره‏های اخلاقی به گونه‏ای است که آنها توصیفی را از عالم ارائه نمی‏دهند و تنها بیانگر احساسات هستند.
نویسنده در ادامه دیدگاه شهودگرایانه را معرفی می‏کند که در قرن بیستم و تقریبا به موازات طرح آراء پوزیتیویست‏های منطقی ارائه شد، به شهودگرایی شهرت یافت. جی مور انگلیسی، فیلسوف اخلاق این دیدگاه را مطرح ساخت. در نظر مور، گزاره‏های اخلاقی، گزاره‏های توصیفی‏اند و از عالم واقع گزارش می‏دهند. از دیدگاه او عالم خارج، محدود به عالم تجربه نمی‏شود؛ بلکه واقعیت‏های دیگری چون واقعیت‏های اخلاقی نیز در عالم خارج وجود دارند. دیدگاه دیگر، دیدگاه تجویزی یا هدایت‏گرانه است که این دیدگاه را اولین بار فیلسوفی به نام هیر مطرح نمود. هیر بر این باور بود که گزاره‏های اخلاقی بر خلاف آنچه پوزیتیویست‏های منطقی می‏گفتند، توصیفی‏اند. ایشان در پایان نتیجه می‏گیرند که: ما نباید واقعیت‏های عالم را در واقعیت‏های تجربی خلاصه و مختصر کنیم؛ عالم واقعیت بسیار وسیع‏تر از آن چیزی است که با حواس و یا تئوری‏های علمی تاکنون بدان رسیده‏ایم. در صحنه علوم تجربی واقعیت‏های بسیاری داریم که با ابزارهای امروزی نمی‏توان به آنها رسید، چه رسد به واقعیت‏هایی که فرا علم هستند.

تبلیغات