امام على علیه السلام از زبان دیگران (مقاله پژوهشی حوزه)

1.ابوبکر (خلیفه اول) : «اقیلونى و لست‏بخیرکم و على فیکم‏». (1)
2. عمر بن خطاب (خلیفه دوم) :
الف) «یا على لو وازن ایمانک ایمان اهل السماوات والارض لیزید ایمانک ایمانهم‏». (2)
ب) «عجزت النساء ان تلد مثل على بن ابى طالب، لولا على لهلک عمر» . (3)
ج) «لا ابقانى الله لمعضلة لم یکن لها ابوالحسن‏» . (4)
3. عبد الرحمن سیوطى (از علماى اهل سنت) :
«على رضى الله عنه یکى از ده نفرى است که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم به آنها مژده بهشت داده است و او برادر و داماد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و همسر فاطمه علیها السلام سرور زنان عالم و یکى از پیشقدمان اسلامى و یکى از مشهورترین افراد شجاع و از معروفترین زهاد، و رساترین سخنوران، و یکى از کسانى است که قرآن را جمع و به پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم عرضه کرد» . (5)
4. شبلى شمیل (دانشمند مسیحى) :
«بدون تردید على بن ابى طالب علیه السلام بزرگ بزرگان و تنها نسخه‏اى است که نمونه آن در غرب، شرق، گذشته و حال دیده نشده است‏» . (6)
5. جاحظ (از بزرگان اهل سنت) :
«سخن گفتن درباره على علیه السلام ممکن نیست ، اگر قرار است‏حق على ادا شود گویند غلو است، و اگر حق او ادا نشود درباره على علیه السلام ظلم است‏» . (7)
6. خلیل غوى از (بزرگان اهل سنت) :
«چه بگویم درباره کسى که دوست و دشمن فضایل او را انکار نمودند، دوست‏به واسطه ترس، دشمن به واسطه حسد، مع الوصف عالم از فضایل او پر شد» . (8)
7. معاویه:
«خیر البریة بعد احمد حیدر و الناس ارض و الوصى سماء» (9)
8. قاسم حبیب جابر (از علماى اهل سنت) در اوایل کتابش با عنوان «الاهداء» مى‏نویسد:
«این کتاب را به رهبرى تقدیم مى‏کنم که نرمى و خشونت و رحمت و سخت‏گیرى را جمع کرد... به اسلام عظمت‏بخشید و راهش را روشن ساخت... به مبادى حق و عدل و نیکى و دوستى پاى بند ماند... وبالاخره به امیرمؤمنان على بن ابى طالب علیه السلام ... شهید حق تقدیم مى‏کنم‏» . (10)
9. دکتر صبحى صالح (استاد دانشگاه لبنان و شارح نهج البلاغه) :
«عشق من به امام على علیه السلام و بر اهل بیت پاک و هر مبارز مخلصى است که پرچم اسلام را برافراشته مى‏سازد... معتقدم که ضرورى است نهج البلاغه‏ى امیرالمؤمنین امام على علیه السلام در سراسر جهان چاپ و توزیع گردد تا نسل جدید مسلمان از آن بهره‏مند شود» . (11)
10. عبد الفتاح عبد المقصود (نویسنده‏ى مشهور مصرى) :
«على علیه السلام سراسر عمرش را در پیروى از نمونه عالى کمال و فضیلت (پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم) گذرانده، پیوسته ملازم آخرین حد کمال در اخلاق بود» . (12)
11. ابن ابى الحدید (شارح نهج البلاغه) :
«على علیه السلام مانند خورشید تابان بود که با کف دست پوشیده نمى‏شود و مثل روز روشن است که اگر یک تن آن را بیند، دیدگان دیگران خواهد دید. ...على سرآمد همه فضایل و سرچشمه آنهاست‏» . (13)
12. شیخ محمد عبده:
«کلام امام على بن ابى طالب ، پس از کلام خداى متعال و پیغمبرش صلى الله علیه و آله و سلم شریف‏ترین و برترین سخن و سرشارترین کلام از لحاظ مواد و داراى بهترین شیوه است و بیشترین معانى و محتوا را دارد» . (14)
13. کاردینو (دانشمند مسیحى) :
«على آن قهرمان دردمند خونین دل و آن یکه سوار ژنده پوش و آن امام شهیدى است که صاحب روح ژرف است و رمز عذاب الهى در اعماق آن نهفته است‏» . (15)
14. سلیمان کتانى:
«هر سخنى درباره على بن ابى طالب گفته شود که او را در مکان و زمان محصور دارد جز سخن پردازى و ترتیب الفاظ نخواهد بود و آن هم الفاظى بسته ومرده که روح معانى بدان در نتواند آمد» . (16)
15. میخائیل نعیمه (نویسنده معروف مسیحى) :
«قهرمانیهاى امام على علیه السلام فقط منحصر به میدانهاى کارزار نیست، بلکه او در روشن اندیشى، پاکى وجدان، سحر بیان، عمق و کمال انسانیت، شور وحرارت ایمان، بلندى همت و فکر، یاورى و هوادارى از رنجیده‏ها در قبال جفاکاران و فروتنى در مقابل حق، هر کجا که تجلى کند، نیز قهرمان بود» . (17)
16. جرج جرداق (مسیحى دانشمند و نویسنده معاصر) :
«اى روزگار! چه مى‏شد اگر تمام نیروهاى خود را بسیج مى‏کردى و در هر عصرى و زمانى بزرگ‏مردى، چون على علیه السلام با همان عقل و دهان و قلب، با همان زبان و همان شمشیر به جهان ارمغان مى‏دادى؟» . (18)
17. توماس کارلایل (فیلسوف انگلیسى) :
«على علیه السلام به خاطر شدت عدالتش به شهادت رسید» . (19)
18. گابریل دى انگیرى:
«على علیه السلام یگانه و تنها نمونه‏اى است که تاریخ از این حیث (قهرمان قهرمانان بودن) به ما نشان مى‏دهد» . (20)
19. جرجى زیدان (دانشمند مسیحى) :
«على علیه السلام همچون آفتاب نیمروز مى‏درخشد» . (21)
20. اقبال لاهورى:
«على علیه السلام سر نبوت پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم است‏» .
اى سر نبوت محمد اى وصف تو مدحت محمد بى تو نتوان به او رسیدن بى او نتوان به تو رسیدن (22) !
پى‏نوشت‏ها:
1. ترجمه و شرح نهج البلاغه فیض الاسلام: 1/48.
2. چهارده معصوم علیهم السلام ، ص 43، آیت الله مظاهرى.
3. على کیست؟ ص 106، فضل الله کمپانى.
4. همان، ص 109.
5. تاریخ الخلفاء، ص 197، عبد الرحمن سیوطى.
6. على بن ابى طالب، ص 6، محمد کامل حسن الحمامى.
7. چهارده معصوم علیهم السلام ص 42، آیت الله مظاهرى.
8. همان. 9.همان، ص 55.
10. فلسفة الاعتزال فى نهج البلاغة، صفحه الاهداء، دکتر قاسم حبیب جابر.
11. مقدمه نهج البلاغه، ص 29، دکتر صبحى صالح.
12. روزنامه سلام، مورخه 16/10/71، شماره 475.
13. چهره درخشان اسلام، ابن ابى الحدید، ص 33 33، ترجمه على دوانى.
14. مقدمه تصحیح نهج البلاغه، ص 43، شیخ محمد عبده.
15. الامام على صوت العدالة الانسانیة: 5/233، جرج جرداق مسیحى.
16. الامام على نبراس و متراس، ص 13و 14، سلیمان کتانى.
17. مقدمه کتاب صوت العدالة الانسانیة، ص 23، جرج جرداق مسیحى.
18.همان ج‏1، ص 47.
19.همان ، ج‏5، ص 236.
20. شهسوار اسلام، ص 243، کابریل انگیرى، ترجمه عمادى.
21. مقدمه کتاب شهید رمضان، جرجى زیدان.
22. توصیه‏هایى جهت اتحاد مسلمانان جهان از آثار اقبال لاهورى، ص 106.