قرآن‌های خطی سده های یازدهم - دوازدهم / پنجم - ششم آستان قدس رضوی

چکیده

خط و کتابت به عنوان برجسته‌ترین و والاترین شکل هنر اسلامی همواره از جایگاه رفیعی برخوردار بوده است و از این رو جای تعجب نیست که این هنر دیرینه در خدمت کتابت قرآن مجید و مکتوب نمودن کلام وحی به با شکوه‌ترین و زیباترین شکل ممکن قرار گرفته است.اشتیاق به خوشنویسی که گونه‌ای نمایش ایمانی بود باعث خلق شگفت‌ترین آثاری شد که تا کنون در زمینه‌ی هنر مذهبی به وجود آمده است و دلیل ماندگاری آن آثار گرانبها، پس از گذشت سال‌های متمادی، مراقبت خاصی بوده که به واسطه تقدس متن آسمانی قرآن صورت گرفته است.از جمله مکان‌هایی که یادگارهای بسیاری از میراث گرانبهای آثار و نسخه‌های نفیس خطی را در خود دارد؛ کتابخانه آستان قدس رضوی است. در میان نسخه‌های خطی بسیاری که از ادوار مختلف در این کتابخانه وجود دارد؛ 7 قرآن مربوط به قرن یازدهم/پنجم و 38 قرآن مربوط به قرن دوازدهم/ششم می‌باشد که جمعاً 33 عدد از آن‌ها مترجم و 12 عدد غیر مترجم می‌باشد.در این مقاله مقایسه‌ی 7 نمونه از نسخ دو قرن یازدهم/دوازدهم/پنجم-ششم؛ نوع تذهیب و کتاب‌آرایی و هم‌چنین روند کتابت قرآن در این دو قرن مورد بررسی قرار می‌گیرد، ضمن این که نمونه‌ها آن تعداد از نسخ است که تصاویر آن‌ها در اختیار می‌باشد.اهداف:برررسی تطبیقی تذهیب، کتاب‌آرایی و کتابت قرآن در قرن یازدهم/دوازدهم/پنجم-ششم. بررسی تحولات هنر کتاب‌آرایی در دو قرن یازدهم-دوازدهم/پنجم-ششم.سوالات در نحوه کتابت و تذهیب قرآن بعد از قرن چهارم چه تحولاتی صورت گرفت؟تذهیب‌های به کار رفته در قرآن‌های مکتوب این دو قرن بیان کننده‌ی چه مفاهیمی است؟شیوه تحقیق: تاریخی، تحلیلی و توصیفی.