انگلستان، کرزن و خلیج فارس (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تحولات داخلی قاره اروپا در چند سده گذشته موجب شد تا امپراتوری های بزرگ که قدرت نظامی آنها بر نیروی دریایی شان استوار بود، ایجاد شوند و برای ادامه حیات خود بر بسیاری از مناطق جهان تسلط یابند. بریتانیای کبیر از این قدرت هاست که برای چندین سده بر بسیاری از نواحی از جمله هندوستان با منابع طبیعی، بازار فروش و نیروی کار ارزان تسلط داشت. برای انگلستان حفظ هندوستان از راه خلیج فارس بسیار اهمیت داشت. از دید لرد کرزن، یکی از طراحان سیاست خارجی بریتانیا، خلیج فارس از دو جنبه دارای اهمیت بود: نخست منطقه ای برای حفظ هندوستان، دوم آبراهی پراهمیت که باید حفظ می شد. در این نوشتار شیوه های استعمار انگلستان در منطقه، نقش لرد کرزن، مجری و طراح حضور بریتانیا در اواخر سده نوزدهم و اویل سده بیستم، دلایل سرنگونی حکومت قاجاریه و پیامدهای حضور قدرت خارجی در خلیج فارس بررسی می شود.