طهارت و زیارت
آرشیو
چکیده
متن
«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»
معصومان(ع) مظهر پاکى و قداست و نمونههاى کامل پاکیزگى جسم و جانند. در سیره عملى پیامبر و عترت(ع) او پاکیزگى مو، نظافت لباس، خوشبویى بدنتجسمى زیبا یافته است. این در حالى است که این بزرگواران بر بلنداى قلههاىپاکى و عفاف و خصال نیک انسانى ایستادهاند و خود جلوه کامل و عینى آیهتطهیرند. طهارت در دو بعد جسمانى و روحى در زیارت معصومان جایگاه ویژهاىدارد که زائر باید در به دست آوردن آن بکوشد و با تکیه بر این سرمایه عظیمسیر صعودى خویش را آغاز کند.
این پاکیها در فقه به دو بخش تقسیم شده است:
الف) طهارتهاى غیرعبادى، که در تحقق آن قصد قربتشرط نیست و در عرف پاکیزگىو نظافتخوانده مىشود.
ب) طهارتهاى عبادى، که در تحقق آن قصد قربت اعتبار شده است.
معصومان و پاکیزگى
در قرآن کریم به پیامبر خاتم(ص) گفته مىشود که جامه خویشرا پاک سازد و از پلیدى و ناپاکى پرهیز کند: «و ثیابک فطهر و الرجز فاهجر»
روایات ما، پاکیزگى را از اخلاق انبیا دانستهاند. امام رضا(ع) مىفرماید: «مناخلاق الانبیاء التنظف»
آن بزرگواران از پیروان خویش مىخواستند که خود را بهاین آداب مزین سازند. مرحوم کلینى از امام صادق(ع) نقل مىکند که پیامبر(ص)مردى با موهاى پریشان، جامه کثیف و حالتى ناخوشایند را دید و فرمود: بهرهمندى از مواهب الهى و اظهار آن از لوازم دین است.
در روایت دیگر نیز مىخوانیم که پیامبر(ص) فرمود: بئس العبد القاذوره; آن کهکثیف است، بنده بدى شمرده مىشود. مرحوم شیخ حر عاملى در وسائل الشیعه فصلى را به استحباب پوشیدن لباس پاکیزهاختصاص داده، روایاتى در این باره نقل مىکند. به نوشته او على(ع) فرمود: شستن جامهها غم و اندوه را از بین مىبرد و سبب پیدایش طهارت در نمازگزارمىشود.
درباره نظافتبدن در روایتها چنین مىخوانیم: بوى بدن خویش را بهوسیله آب از میان ببرید و به خود اهتمام ورزید که خداوند متعال بندگان ناپاکرا دشمن مىدارد. آنان که اگر کسى با آنها همنشین شود، از بوى بدشان ناراحتمىگردد.
امامان همچنین به رعایت پاکیزگى در مساجد بسیار تاکید کردهاند. درروایتى مىخوانیم: شبى امام زینالعابدین(ع) را دیدند که با لباسى از جنس خزدر حالى که محاسن خویش را معطر ساخته، حرکت مىکند. از حضرت پرسیدند: در اینساعت و با این حالتبه کجا مىروید؟
فرمود: به مسجد مىروم تا از حورالعین خواستگارى کنم.
امام باقر(ع) در تفسیر آیه «خذوا زینتکم عند کل مسجد» مىفرماید: یعنى براىنماز جمعه و عید جامههایى برگیرید که به وسیله آن خود را مىآرایید.
وقتى امام حسن(ع) آماده نماز مىشد، بهترین لباسش را مىپوشید. چون علت اینکار را پرسیدند، حضرت فرمود: خدا زیباست و زیبایى را دوست دارد و من براىخدا زینت مىکنم; خداوند فرموده است: زینتهاى خویش را براى مساجد برگیرید.
هر چند استشمام گلهاى خوشبو براى روزهدار مکروه است; ولى استفاده از عطرتوصیه شده، آن را تحفه روزهدار خواندهاند.
در راستاى همین نظام هماهنگى بهداشتى اسلام به مسواک، به عنوان رمزى ازبهداشت دهان و دندان، بسیار سفارش کرده است. زیارت معصومان(علیهم السلام) نیزدر این نظام قرار مىگیرد. لباس و بدن خوشبو از آداب زیارت شمرده شده است. امام صادق(ع) در کیفیت زیارت امیرالمؤمنین(ع) مىفرماید: چون اراده زیارتکردى، غسل کن، دو جامه پاک بپوش و خود را خوشبو ساز.
در آداب زیارت ائمه بقیع چنین مىخوانیم: چون خواستى زیارت کنى، آداب زیارت(غسل، طهارت، پوشیدن جامههاى پاک و استفاده از بوى خوش) را رعایت کن.
بدین منظور و این هدف است که اسلام به غسلهاى مستحبى فراوان فرمان داده است. امام صادق(ع) یکى از حکمتهاى تشریع غسل جمعه را چنین بیان مىکند: انصار نزدشتران آبکش و اموال خود به کار مشغول بودند. چون روز جمعه مىشد، در مسجدحضور مىیافتند و مردم از بوى بدنهایشان ناراحت مىشدند. حضرت آنها را فرمان غسل داد و این براى همیشه سنت گشت.
غسل نه تنها در روز جمعه، بلکه در موارد فراوانى از جمله زیارت معصومان(ع)مستحب شمرده شده است. صفوان مىگوید: چون با حضرت صادق(ع) وارد کوفه شدیم وآن زمانى بود که منصور دوانیقى حضرت را فرا خوانده بود. امام فرمود: صفوانشتر را بخوابان که نزدیک قبر جدم امیرالمؤمنین(ع) قرار گرفتهایم. پس فرود آمد، غسل کرد، جامه را تغییر داد، پاها را برهنه کرد و به من فرمانداد که چنین کنم. آنگاه به سوى نجف روان شدیم.
«عطیه» یکى از شخصیتهاى علمى و تفسیرى است و همراه جابر براى زیارت امامحسین(ع) رهسپار کربلا شده بود، مىگوید: در روز بیستم صفر، با جابر بنعبداللهانصارى بودم. چون به کربلا رسیدیم او در آب فرات غسل کرد و پیراهن پاکیزهاىکه با خود داشت، پوشید. سپس به من گفت: آیا چیزى از بوى خوش همراه دارى؟ منعطرى به نام سعد به او دادم. مقدارى از آن را به سر و بدنش پاشید و پابرهنه روان شد.
البته اگر غسل جنابتبر فردى واجب شده باشد، از دیدگاه بسیارى از فقها بایدنخست غسل کند و سپس به حرم معصومان پاى نهد. معصومان جنب و حائض را از ورودبه خانههایشان بازمىداشتند. ابوبصیر مىگوید: به مدینه رفتم. به سبب جنابترهسپار گرمابه بودم که شیعیان را در حال رفتن به خانه امام صادق(ع) دیدم. چون ترسیدم از فیض دیدار حضرت محروم شوم، بدون انجام دادن غسل، با آنها بهخانه امام صادق(ع) رفتم. چون حضرت مرا دید، فرمود: ابوبصیر، مگر نمىدانى جنب نباید به خانه پیامبران و فرزندان آنان وارد شود.
البته آنچه در کنار این پاکیزگى اهمیت ویژه دارد، این است که انسان روح خویشرا پاکیزه سازد. على بن یقطین، با آن همه فضل و بزرگوارى، وقتى بر ساربانىشیعه ستم روا داشت; امام کاظم(ع) وى را نپذیرفت و پس از آنکه ضایتساربانرا جلب کرد، اجازه یافت، نزد حضرت شرفیاب شود.
بدین جهت، زائر باید حقوق برادران ایمانى خویش را ادا کند تا شایستگى حضوردر خلوت انس معصومان را به دست آورد و از زیارت خویش بهره کامل ببرد.
پس همه باید بکوشیم تا دل را از آنچه غیر خدایى است نهى سازیم; با اندیشهاىالهى، بدنى پاک و روحى پاکتر بار سفر به سرزمین یار بندیم و چنان شویم که آنپاکان ما را شایسته ببینند و جانهاى ما را با شراب طهور سیراب سازند.
معصومان(ع) مظهر پاکى و قداست و نمونههاى کامل پاکیزگى جسم و جانند. در سیره عملى پیامبر و عترت(ع) او پاکیزگى مو، نظافت لباس، خوشبویى بدنتجسمى زیبا یافته است. این در حالى است که این بزرگواران بر بلنداى قلههاىپاکى و عفاف و خصال نیک انسانى ایستادهاند و خود جلوه کامل و عینى آیهتطهیرند. طهارت در دو بعد جسمانى و روحى در زیارت معصومان جایگاه ویژهاىدارد که زائر باید در به دست آوردن آن بکوشد و با تکیه بر این سرمایه عظیمسیر صعودى خویش را آغاز کند.
این پاکیها در فقه به دو بخش تقسیم شده است:
الف) طهارتهاى غیرعبادى، که در تحقق آن قصد قربتشرط نیست و در عرف پاکیزگىو نظافتخوانده مىشود.
ب) طهارتهاى عبادى، که در تحقق آن قصد قربت اعتبار شده است.
معصومان و پاکیزگى
در قرآن کریم به پیامبر خاتم(ص) گفته مىشود که جامه خویشرا پاک سازد و از پلیدى و ناپاکى پرهیز کند: «و ثیابک فطهر و الرجز فاهجر»
روایات ما، پاکیزگى را از اخلاق انبیا دانستهاند. امام رضا(ع) مىفرماید: «مناخلاق الانبیاء التنظف»
آن بزرگواران از پیروان خویش مىخواستند که خود را بهاین آداب مزین سازند. مرحوم کلینى از امام صادق(ع) نقل مىکند که پیامبر(ص)مردى با موهاى پریشان، جامه کثیف و حالتى ناخوشایند را دید و فرمود: بهرهمندى از مواهب الهى و اظهار آن از لوازم دین است.
در روایت دیگر نیز مىخوانیم که پیامبر(ص) فرمود: بئس العبد القاذوره; آن کهکثیف است، بنده بدى شمرده مىشود. مرحوم شیخ حر عاملى در وسائل الشیعه فصلى را به استحباب پوشیدن لباس پاکیزهاختصاص داده، روایاتى در این باره نقل مىکند. به نوشته او على(ع) فرمود: شستن جامهها غم و اندوه را از بین مىبرد و سبب پیدایش طهارت در نمازگزارمىشود.
درباره نظافتبدن در روایتها چنین مىخوانیم: بوى بدن خویش را بهوسیله آب از میان ببرید و به خود اهتمام ورزید که خداوند متعال بندگان ناپاکرا دشمن مىدارد. آنان که اگر کسى با آنها همنشین شود، از بوى بدشان ناراحتمىگردد.
امامان همچنین به رعایت پاکیزگى در مساجد بسیار تاکید کردهاند. درروایتى مىخوانیم: شبى امام زینالعابدین(ع) را دیدند که با لباسى از جنس خزدر حالى که محاسن خویش را معطر ساخته، حرکت مىکند. از حضرت پرسیدند: در اینساعت و با این حالتبه کجا مىروید؟
فرمود: به مسجد مىروم تا از حورالعین خواستگارى کنم.
امام باقر(ع) در تفسیر آیه «خذوا زینتکم عند کل مسجد» مىفرماید: یعنى براىنماز جمعه و عید جامههایى برگیرید که به وسیله آن خود را مىآرایید.
وقتى امام حسن(ع) آماده نماز مىشد، بهترین لباسش را مىپوشید. چون علت اینکار را پرسیدند، حضرت فرمود: خدا زیباست و زیبایى را دوست دارد و من براىخدا زینت مىکنم; خداوند فرموده است: زینتهاى خویش را براى مساجد برگیرید.
هر چند استشمام گلهاى خوشبو براى روزهدار مکروه است; ولى استفاده از عطرتوصیه شده، آن را تحفه روزهدار خواندهاند.
در راستاى همین نظام هماهنگى بهداشتى اسلام به مسواک، به عنوان رمزى ازبهداشت دهان و دندان، بسیار سفارش کرده است. زیارت معصومان(علیهم السلام) نیزدر این نظام قرار مىگیرد. لباس و بدن خوشبو از آداب زیارت شمرده شده است. امام صادق(ع) در کیفیت زیارت امیرالمؤمنین(ع) مىفرماید: چون اراده زیارتکردى، غسل کن، دو جامه پاک بپوش و خود را خوشبو ساز.
در آداب زیارت ائمه بقیع چنین مىخوانیم: چون خواستى زیارت کنى، آداب زیارت(غسل، طهارت، پوشیدن جامههاى پاک و استفاده از بوى خوش) را رعایت کن.
بدین منظور و این هدف است که اسلام به غسلهاى مستحبى فراوان فرمان داده است. امام صادق(ع) یکى از حکمتهاى تشریع غسل جمعه را چنین بیان مىکند: انصار نزدشتران آبکش و اموال خود به کار مشغول بودند. چون روز جمعه مىشد، در مسجدحضور مىیافتند و مردم از بوى بدنهایشان ناراحت مىشدند. حضرت آنها را فرمان غسل داد و این براى همیشه سنت گشت.
غسل نه تنها در روز جمعه، بلکه در موارد فراوانى از جمله زیارت معصومان(ع)مستحب شمرده شده است. صفوان مىگوید: چون با حضرت صادق(ع) وارد کوفه شدیم وآن زمانى بود که منصور دوانیقى حضرت را فرا خوانده بود. امام فرمود: صفوانشتر را بخوابان که نزدیک قبر جدم امیرالمؤمنین(ع) قرار گرفتهایم. پس فرود آمد، غسل کرد، جامه را تغییر داد، پاها را برهنه کرد و به من فرمانداد که چنین کنم. آنگاه به سوى نجف روان شدیم.
«عطیه» یکى از شخصیتهاى علمى و تفسیرى است و همراه جابر براى زیارت امامحسین(ع) رهسپار کربلا شده بود، مىگوید: در روز بیستم صفر، با جابر بنعبداللهانصارى بودم. چون به کربلا رسیدیم او در آب فرات غسل کرد و پیراهن پاکیزهاىکه با خود داشت، پوشید. سپس به من گفت: آیا چیزى از بوى خوش همراه دارى؟ منعطرى به نام سعد به او دادم. مقدارى از آن را به سر و بدنش پاشید و پابرهنه روان شد.
البته اگر غسل جنابتبر فردى واجب شده باشد، از دیدگاه بسیارى از فقها بایدنخست غسل کند و سپس به حرم معصومان پاى نهد. معصومان جنب و حائض را از ورودبه خانههایشان بازمىداشتند. ابوبصیر مىگوید: به مدینه رفتم. به سبب جنابترهسپار گرمابه بودم که شیعیان را در حال رفتن به خانه امام صادق(ع) دیدم. چون ترسیدم از فیض دیدار حضرت محروم شوم، بدون انجام دادن غسل، با آنها بهخانه امام صادق(ع) رفتم. چون حضرت مرا دید، فرمود: ابوبصیر، مگر نمىدانى جنب نباید به خانه پیامبران و فرزندان آنان وارد شود.
البته آنچه در کنار این پاکیزگى اهمیت ویژه دارد، این است که انسان روح خویشرا پاکیزه سازد. على بن یقطین، با آن همه فضل و بزرگوارى، وقتى بر ساربانىشیعه ستم روا داشت; امام کاظم(ع) وى را نپذیرفت و پس از آنکه ضایتساربانرا جلب کرد، اجازه یافت، نزد حضرت شرفیاب شود.
بدین جهت، زائر باید حقوق برادران ایمانى خویش را ادا کند تا شایستگى حضوردر خلوت انس معصومان را به دست آورد و از زیارت خویش بهره کامل ببرد.
پس همه باید بکوشیم تا دل را از آنچه غیر خدایى است نهى سازیم; با اندیشهاىالهى، بدنى پاک و روحى پاکتر بار سفر به سرزمین یار بندیم و چنان شویم که آنپاکان ما را شایسته ببینند و جانهاى ما را با شراب طهور سیراب سازند.
تبلیغات
