بدن زنان در تصاویر کتاب های درسی پس از انقلاب: بازنمایی و سیاست (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نظام آموزشی ایران برای تربیت انسان مطلوب خود رویکردی جنسیتی و عمدتا مبتنی بر گفتمان مسلط مردانه در پیش گرفته است. این رویکرد، تقابل های دوگانه را در نحوه بازنمایی جنسیتی کاملا طبیعی و بحق نشان داده است. نظام آموزشی از رهگذر برنامه درسی، به دنبال هژمونی هویتی به لحاظ اجتماعی برساخته از زنانگی بوده که از مهمترین ویژگی های آن، بدن زنانه است. نظر به اهمیت روزافزون تصویر در فرایند بازنمایی، معناسازی و هویت بخشی، توجه این مقاله به تصاویر کتاب های درسی معطوف شده است. با تکیه بر روش پژوهش و گفتمان فوکو، نظریه و مفهوم بازنمایی هال، نظریه گفتمان لاکلائو و موف، رویکرد و مطالعات جنسیت و نحوه روئیت پذیری، در این مقاله سعی شده تا بازنمایی بدن زنانه را در کتاب های درسی بعد از انقلاب در ارتباط با گفتمان های مسلط این چهار دهه دنبال کنیم. کوشش این مقاله بر این بوده تا نظام های بازنمایی بدن زنانه در دوره های گفتمانی بعد از انقلاب را نقد و تفسیر کند. و به این پرسش پاسخ دهد که چه نظام روئیت پذیری، بدن زنانه را در این دوره ها نمایندگی و بازنمایی می کرده تا از طریق آن نماینده و عامل مطلوب خود را تصویر و ارائه کرده باشد. بر اساس یافته های این مقاله، در منظومه بازنمایی صورت گرفته از بدن زنانه در تصاویر کتاب های درسی، با نظام «رؤیت پذیری» چندلایه تبعیض آمیزی روبرو هستیم؛ از جمله بخش عمده ای از زنان و دخترانی که از نظر پوشش، انتخابی متفاوت از پوشش مطلوب دارند، حذف شده اند. از سوی دیگر این نظام عمدتا تابع گفتمان مسلط جذابیت جنسی بوده، بدن هایی با پوست روشن، کشیده و لاغر، صورت های زیبا، بینی های کوچک و سربالا را نمایندگی می کند که با واقعیت جامعه فاصله دارد.Women's Body in the Images in School Textbooks after the Revolution: Representation and Politics
The education system in Iran has taken a male-patterned and gender-based approach to up bring its desired and ideal man. Based on dominant masculine discourse, the education system aims to hegemonize this discourse of womanhood through the school curriculum and one of the main specifications of it is women’s body. We have based our discussion on Foacault's research methodology, the concept of Representation of Stuart Hall, and the Discourse Theory of Laclau and Mouffe and various feminist theories to discuss the relations between the political discourses and representation of women's body in school textbooks after the revolution. We seek to uncover the ideological-political representation of womanhood and women's body in the images of school textbooks that we think is masculine. According to the findings of this article, the representation of women’s body uses a different discriminating ‘visibility’ system in images in school textbooks. This discrimination shows itself in different levels and layers, including representing the only acceptable type of sexual system in the society, mainly heterosexuals, and ignoring or excluding ‘other uncommon’ types of sexual tendencies from the images as well as the uncommon types of attire that one may choose to use differently from the acceptable and official one.
تبلیغات
