نظریه داروین در عصر پهلوی اول گزارشی از نخستین مقالات مجله فرهنگ در آغاز دوره پهلوی اول (1307-1304ش) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نام داروین از دوره ناصرالدین شاه قاجار از رهگذر انتشار رساله حقیقت مذهب نیچری و بیان حال نیچریان در ایران شنیده شد. پس از آن نیز در برهه های مختلف تاریخی، اندیشه و دیدگاه تکاملی وی با فراز و فرودهایی در ایران بازتابید. احزاب چپ گرای ایرانی که در اواخر دوره قاجاریه عمدتاً تحت تأثیر ترکان عثمانی در ایران شکل گرفتند در صورت بندی ادبیات تکاملی نقش پررنگی داشتند. بررسی مطبوعات منتشر شده در این دوره نشان می دهد بخشی از واژه پردازی ایرانیان نیز از راه همین احزاب بوده است. دسترسی افرادی که در احزاب چپ فعالیت داشته اند به اسناد و کتاب های غیرفارسی باعث می شد روایت دست اول تری از نظریات علمی و از جمله نظریه داروین به دست داده شود. این مسأله در آنجا پراهمیت تر می شود که توجه کنیم عمده منابعی که در این دوره مرجع اصلی بازتاب دیدگاه های علمی بوده اند منابع عربی هستند. طبیعی است که در منابع عربی هم ادبیات بحث و هم نوع واژه گزینی ها متفاوت از این دست منابع است و این نکته از بررسی مقالات نیز دانسته می شود. در این مقاله ضمن توضیح در باره جمعیت فرهنگ رشت که در سال های ۱۲۹۸ تا ۱۳۱۰ شمسی در گیلان فعالیت و گرایش های چپ داشته است می کوشم نخستین روایت عالمانه از دیدگاه داروین را با توجه به مجله فرهنگ که از سوی ایشان چاپ می شده، به دست دهم. گمان می کنم پس از روایت های مختلفی که تا اواخر دوره قاجار از نظریه داروین در ایران وجود داشته، این مقالات که از روی منابع غیرعربی ترجمه شده نشان می دهد روشنفکران ایرانی با اندیشه های داروین آشنایی داشته و می کوشیدند فهم خودشان از آن را تا حد زیادی تدقیق کنند. از آنجا که دسترسی به اسناد و ویرایش و بازنشر آن ها در تکمیل برنامه تاریخی علم در ایران و نحوه مواجهات ایرانیان با اندیشه های جدید اهمیت دارد، عین آن سلسله مقالات را که از سال ۱۳۰۵ تا ۱۳۰۷ منتشر می شده با ویرایش و توضیح آورده ام.Darwin's theory in the first Pahlavi era: A report on the first articles of Farhang magazine at the beginning of the first Pahlavi period
Darwin's name was heard from the time of Nasser al-Din Shah Qajar through the publication of the treatise The Truth about the Neicheri Sect and an Explanation of the Neicheris in Iran. After that, in different historical periods, his evolutionary thoughts and views were reflected in ups and downs in Iran. Iranian leftist parties, formed in the late Qajar period under the influence of the Ottoman Turks in Iran, played a significant role in shaping evolutionary literature.A review of the press published in this period shows that part of the word processing of Iranians was also through these parties. Access to non-Persian documents and books by people active in left-wing parties provided a more basic account of scientific theories, including Darwin's. This issue becomes even more important when we consider that the main sources that have been the main reference for the reflection of scientific views in this period are Arabic sources. It is natural that in Arabic sources, both the literature of the discussion and the type of word choices are different from such sources, and this point is also known from the review of articles.I think that after the various narratives of Darwin's theory that existed in Iran until the late Qajar period, these articles, translated from non-Arabic sources, show that Iranian intellectuals were familiar with Darwin's ideas and tried to refine their understanding of them to a great extent. Since access to documents and their editing and republishing are important in completing the historical program of science in Iran and how Iranians face new ideas, they have edited and explained the same series of articles that were published from 1305 to 1307. In this article, while explaining the Culture Population of Rasht, which had activities and leftist tendencies in Gilan from 1298 to 1310, I try to give the first scholarly account of Darwin's view according to the magazine Farhang, which was published by him. Since access to documents and editing and republishing them is important in completing the historical program of science in Iran and how Iranians are confronted with new ideas, I have quoted the same series of articles that were published from 1305 to 1307.
تبلیغات
