معرفى «رسائل الشهید الثانى»ج1
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
نویسنده: شهید ثانى
تحقیق: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى، بخش احیاء التراث الاسلامى
ناظر: رضا مختارى
ناشر: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى
نوبت چاپ: اول، 1379ش
692ص + 28ص مقدمه
کتاب رسائل الشهید الثانى در دو مجلد تحقیق شده است که جلد اول آن انتشار یافته و جلد دوم، در آینده نشر مىیابد. این کتاب شامل حدود چهل رساله کوتاه از شهید ثانى است که حدود نیمى از آنها پیش از این، نشر نیافته بود.
در این تحقیق، رسالههاى گردآورى شده در چهارده بخش -به تعداد معصومان(ع)- تنظیم و تحقیق شدهاند. جلد اول شامل فتبخش است که مباحث عمده آنها فقهى است و موضوعات جلد دوم متفاوت است: تفسیر، کلام، اخلاق، رجال و فواید متفرقه.
موضوعات بخشهاى چهاردهگانه بدین قرار است:
بخش اول: اجتهاد و تقلید; بخش دوم: طهارت; بخش سوم: صلاة; بخش چهارم: حج; بخش پنجم: طلاق; بخش ششم: میراث; بخش هفتم: پاسخ به سؤالات; بخش هشتم: تفسیر; بخش نهم: کلام; بخش دهم: اخلاق; بخش یازدهم: اصول فقه; بخش دوازدهم: تراجم و رجال; بخش سیزدهم: اجازات و انهاءات; بخش چهاردهم: فواید متفرق.
فهرستهاى فنى هر دو جلد، مثل فهرست آیات، احادیث، اعلام، مصادر تحقیق در پایان جلد دوم مىآید.
هر صفحه داراى دو شماره مسلسل است که شماره بالا مربوط به کل دو جلد است. و شماره پایین صفحه، جداگانه به هر رساله اختصاص دارد.
بخش اول: اجتهاد و تقلید
1. تخفیف العباد فی بیان احوال الاجتهاد، تحقیق: رضا مختارى و حسین شفیعى، 17ص.
فقها در این که، اگر در عصرى مجتهدى وجود نداشته باشد، آیا کسب اجتهاد بر همه واجب استیا خیر؟ اختلاف کردهاند. رساله به تحقیق در این موضوع مى پردازد و بخشى از آن به عدم اعتبار قول مجتهدى که از دنیا رفته، اختصاص دارد.
2. تقلید المیت، تحقیق: رضا مختارى و عباس محمدى، 36ص.
شهید ثانى در این رساله وجوه متعددى را ذکر مىکند تا نشان دهد تقلید از مجتهد میت جایز نیست.
3. العدالة، تحقیق: احمد عابدى، 12ص.
از شرایط اساسى در مقلد، قاضى، امام جماعت و... عدالت است. شهید ثانى در این مقاله، تعاریف مختلف از آن را نقل و مورد نقد و بررسى قرار مىدهد. شهید ثانى براى تبیین معناى عدالتبه ناچار به توضیح تعداد زیادى از واژهها و اصطلاحات مربوط پرداخته است:
قوه عاقله، قوه غضبیه، قوه شهویه، حکمت، شجاعت، عفت، گناه کبیره، اصرار بر صغیره، مروت و....
بخش دوم: طهارت
4. ماء البئر،تحقیق: رضا مختارى و غلامرضا نقى، 41ص.
در عصر شهید ثانى میان فقها اختلاف بوده است که آیا آب چاه، که در حد کر نیست، به مجرد ملاقات با نجاست، نجس مىشود؟ از آنجا که این مساله در آن عصر بسیار مورد ابتلا بوده است، شهید به تفصیل به آن پرداخته است.
نکته در خور توجه در این رساله این است که بر خلاف آنچه امروزه شهرت دارد که علامه حلى نخستین شخص است که فتوا به پاکى آب چاه ملاقى با نجاست داد، فتواى ابن ابىعقیل، از متقدمین و یکى از اقوال شیخ طوسى مبنى بر عدم نجاست آب چاه، نقل شده است.
5. تیقن الطهارة والحدث والشک فى السابق منهما، تحقیق: محمد رضا نعمتى، 18ص.
هرگاه کسى یقین به طهارت و حدث داشته باشد و شک کند که کدام مقدم بوده آیا او اکنون با طهارت به شمار مىرود یا خیر؟
بررسى اقوال مختلف، محور بحث در این رساله است.
6. الحدث الاصغر اثناء غسل الجنابة، تحقیق: غلام حسین دهقان و رضا مختارى، 27ص.
هرگاه وسط غسل جنابت، حدث اصغر سر زند سه دیدگاه مطرح است:
الف) غسل، باطل و دوباره غسل مىکند;
ب) غسل، باطل نیست و هیچ اثرى بر حدث مترتب نیست;
ج) غسل، باطل نیست و آن را ادامه مىدهد; ولى به جهت آن حدث، باید پس از غسل وضو بگیرد.
در پایان این مبحثبه مسائل زیر نیز پرداخته شده:
حدث در غسل ارتماسى; حدث در غسل غیر جنابت; استمرار حدث; حدث بعد از غسل; وضو باید بعد از غسل باشد.
این رساله از روى خط شهید تحقیق شده است.
بخش سوم: صلاة
7. النیة، تحقیق: على مختارى، 8ص.
نیت از ارکان هر عبادتى است که شهید به تبیین آن پرداخته. اگر چه وى در این بحثبیشتر به نماز توجه داشته، اما این بحث در مورد عبادات دیگر نیز کاربرد دارد.
8. صلاة الجمعة، تحقیق: رضا مختارى و غلامحسین قیصرى، 78ص.
در مورد حکم نماز جمعه در عصر غیبتسه نظریه مطرح است:
الف) با بودن بقیه شرایط -غیر اذن امام نماز جمعه واجب است;
ب) با حضور فقیه جامع شرایط فتوا، واجب است و الا مشروع نیست;
ج) مطلقا مشروع نیست.
شهید ثانى دیدگاه اول را ترجیح داده است و در پایان رساله، روایاتى در فضیلت نماز جمعه آورده است.
9. الحث على صلاة الجمعة، تحقیق: محسن نوروزى، 8ص.
چنان که عنوان مقاله نشان مىدهد محتواى آن، بیان فضیلت نماز جمعه است که از آیات و روایات استفاده شده است.
10 . خصائص یوم الجمعة، تحقیق: حسین شفیعى، 31ص.
برابر گفته شهید، روز جمعه یکصد فضیلت و ویژگى دارد; اما وى چهل ویژگى مهم را برشمرده است. از جمله: با فضیلتترین روز; عید امت; برگزارى نماز جمعه در آن; استحباب غسل; پوشیدن بهترین لباس; استحباب بیست رکعت نماز در آن; ساعت اجابت دعا در آن است; ایمنى از عذاب قبر براى کسى که در شب و روز آن از دنیا برود و....
11. نتائج الافکار فی بیان حکم المقیمین فی الاسفار، تحقیق: عباس محمدى، 43ص.
در مورد قصد اقامه مسافر، فروع متعدد مطرح است که نویسنده به آنها پرداخته است. تحقیق این رساله از روى خط شهید است.
بخش چهارم: حج
12. اقل ما یجب معرفته من احکام الحج و العمرة، تحقیق: رضا مختارى، 8ص.
این رساله کوتاه، بدون استدلال است و خواننده با احکام ضرورى حج و عمره آشنا مىشود.
13. نیات الحج و العمرة، تحقیق: رضا مختارى، 7ص.
نویسنده، چگونگى نیت اجزاى مختلف حج و عمره را بدون اشاره به دلایل فقهى آنها به اختصار بیان کرده است.
14. مناسک الحج و العمرة، تحقیق: ابوالحسن مطلبى، 51ص.
چنان که نویسنده در مقدمه مىگوید رساله شامل بیان و اجبات حج و عمره و بخشى از مستحبات عملى و اذکار حج و عمره و وظایف قلبى است.
در پایان، بخش عمدهاى از کتاب احیاء علوم الدین که مربوط به وظایف قلبى در حج مىشود به عنوان خاتمه آورده شده است.
بخش پنجم: طلاق
15. طلاق الغائب، تحقیق: احمد عابدى و رضا مختارى، 35 ص.
از جمله شرایط صحت طلاق این است که زن باید در طهرى باشد که شوهر با او جماع نکرده است و نیز حایض نباشد. حال اگر شوهر به گونهاى از همسرش دور باشد که نتواند از موقعیت زن آگاهى یابد در مورد چگونگى طلاق او اختلاف است. یک قول این است که در هر حال طلاق او جایز است و برخى بر این باورند باید مدتى بگذرد و بعد طلاق دهد و دسته دوم در مورد آن مدت اختلاف دارند.
موضوع فوق، محور اصلى رساله است و تحقیق آن از روى نسخهاى به خط شهید است.
بخش ششم: میراث
16. میراث الزوجة، تحقیق: على اسدى، 52ص.
براساس روایات، زن اجمالا از بخشى از مال مفروض محروم است. شهید به پنجسؤال در این مورد پاسخ مىدهد:
الف) ماهیتحرمان خاص، چیست؟
ب) کدام زنها محرومند؟
ج) چگونه از اعیان خاص محروم مىشوند (از عین، قیمتیا...)؟
د) آیا این حرمان امر مستحق، لازم استیا غیر لازم؟
ه) چرا از میان وارثان، تنها زن محروم مىشود؟
رساله از روى خط شهید تحقیق شده است.
17. الحبوة، تحقیق: غلامحسین قیصرى و غلامرضا نقى، 55ص.
پاسخ به شش پرسش محور مباحث این مقاله است:
الف) مفهوم حبوه در لغت و شرع چیست؟
ب) چه چیزهایى به عنوان حبوه به پسر بزرگ داده مى شود؟
ج) حبوه واجب استیا مستحب؟
د) حبوه به چه کسى مىرسد؟
ه) آیا رایگان به پسر بزرگ مىرسد یا در برابر قیمت؟
و) چرا حبوه، تنها به پسر بزرگ اختصاص دارد نه دیگر وارثان؟
تحقیق این رساله از روى خط شهید است.
بخش هفتم: پاسخ به مسائل
18. اجوبة مسائل شکربن حمدان، تحقیق: على اوسط ناطقى، 25ص.
شکربن حمدانى48 سؤال فقهى در موضوعات مختلف از شهید کرده و شهید به اختصار فتواى خود را بدون استدلال بیان کرده است.
19. اجوبة مسائل السید ابن طراد الحسینى، تحقیق: ابو مقداد، 15ص.
این رساله شامل 21 استفتا است.
20. اجوبة مسائل الشیخ زینالدین بن ادریس، تحقیق: حسین شفیعى، 6ص.
هفتسؤال فقهى با پاسخ کوتاه آمده است.
21. اجوبة مسائل الشیخ حسینبن زمعة المدنى، تحقیق: ابوایمن، 8ص.
رساله شامل 19 سؤال فقهى است.
22. اجوبة مسائل الشیخ احمد المازحى، تحقیق: على اسدى، 23ص.
نودوهفت پرسش و پاسخ در این رساله گردآمده است.
23. اجوبة مسائل السید شرفالدین السماکى، تحقیق: عباس محمدى، 19ص.
در این رساله سه سؤال مطرح شده که شهید، استدلالى پاسخ گفته است که نشان مىدهد سؤال کننده شخص با فضلى بوده است.
24. اجوبة المسائل النجفیة، تحقیق: ابومقداد و غلامحسین قیصرى، 38ص.
ظاهرا این رساله پاسخ و حواشى و توضیحاتى بر نوشته سید شرفالدین سماکى است.
شهید عباراتى از سماکى را نقل و بر آن حاشیه زده است.
رساله از روى خط شهید تحقیق شده است.
چند تذکر
محققان محترم براى به سامان رسیدن این تحقیق متحمل زحمتهاى فراوان شدهاند تا این اثر را با کمترین نقص به پژوهشگران تقدیم کنند. در عین حال چند مورد یادآورى مىشود:
الف) براى بخشهاى مختلف در هر مقاله، عنوانهاى کمى دیده مىشود; مثلا رساله یازدهم، که نسبتا حجیم است، تنها عنوان «تنبیهات» دیده مى شود. جاداشت عنوانهایى از سوى محقق انتخاب و در کروشه قرار داده مىشد تا مطالعه کتاب براى خواننده آسانتر باشد.
ب) رساله دهم با عنوان «خصائص یوم الجمعة» در بخش «صلاة» آمده که عمده آن مربوط به روز جمعه است و ربطى به فقه و نماز جمعه ندارد. بنابراین جا داشت در پایان جلد دوم در بخش «فواید متفرق» مىآمد.
ج) انتظار مىرفت کتاب،از یک دستى بیشترى برخوردار باشد. برخى خطبهها، مانند متن کتاب چاپ و در مواردى سیاه شده و وسط سطر آمده است. عمده جملههاى دعایى در پرانتز است، اما در مواردى بدون علامت است; مانند صفحههاى 293 و 557.
د) در کتاب پارهاى اشتباهات چاپى دیده مى شود. از جمله در صفحههاى 171 و 251 شمارههاى پایین صفحه اشتباه است و نیز صفحه 118، سطر 2 و ص295، سطر1.
تحقیق: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى، بخش احیاء التراث الاسلامى
ناظر: رضا مختارى
ناشر: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى
نوبت چاپ: اول، 1379ش
692ص + 28ص مقدمه
کتاب رسائل الشهید الثانى در دو مجلد تحقیق شده است که جلد اول آن انتشار یافته و جلد دوم، در آینده نشر مىیابد. این کتاب شامل حدود چهل رساله کوتاه از شهید ثانى است که حدود نیمى از آنها پیش از این، نشر نیافته بود.
در این تحقیق، رسالههاى گردآورى شده در چهارده بخش -به تعداد معصومان(ع)- تنظیم و تحقیق شدهاند. جلد اول شامل فتبخش است که مباحث عمده آنها فقهى است و موضوعات جلد دوم متفاوت است: تفسیر، کلام، اخلاق، رجال و فواید متفرقه.
موضوعات بخشهاى چهاردهگانه بدین قرار است:
بخش اول: اجتهاد و تقلید; بخش دوم: طهارت; بخش سوم: صلاة; بخش چهارم: حج; بخش پنجم: طلاق; بخش ششم: میراث; بخش هفتم: پاسخ به سؤالات; بخش هشتم: تفسیر; بخش نهم: کلام; بخش دهم: اخلاق; بخش یازدهم: اصول فقه; بخش دوازدهم: تراجم و رجال; بخش سیزدهم: اجازات و انهاءات; بخش چهاردهم: فواید متفرق.
فهرستهاى فنى هر دو جلد، مثل فهرست آیات، احادیث، اعلام، مصادر تحقیق در پایان جلد دوم مىآید.
هر صفحه داراى دو شماره مسلسل است که شماره بالا مربوط به کل دو جلد است. و شماره پایین صفحه، جداگانه به هر رساله اختصاص دارد.
بخش اول: اجتهاد و تقلید
1. تخفیف العباد فی بیان احوال الاجتهاد، تحقیق: رضا مختارى و حسین شفیعى، 17ص.
فقها در این که، اگر در عصرى مجتهدى وجود نداشته باشد، آیا کسب اجتهاد بر همه واجب استیا خیر؟ اختلاف کردهاند. رساله به تحقیق در این موضوع مى پردازد و بخشى از آن به عدم اعتبار قول مجتهدى که از دنیا رفته، اختصاص دارد.
2. تقلید المیت، تحقیق: رضا مختارى و عباس محمدى، 36ص.
شهید ثانى در این رساله وجوه متعددى را ذکر مىکند تا نشان دهد تقلید از مجتهد میت جایز نیست.
3. العدالة، تحقیق: احمد عابدى، 12ص.
از شرایط اساسى در مقلد، قاضى، امام جماعت و... عدالت است. شهید ثانى در این مقاله، تعاریف مختلف از آن را نقل و مورد نقد و بررسى قرار مىدهد. شهید ثانى براى تبیین معناى عدالتبه ناچار به توضیح تعداد زیادى از واژهها و اصطلاحات مربوط پرداخته است:
قوه عاقله، قوه غضبیه، قوه شهویه، حکمت، شجاعت، عفت، گناه کبیره، اصرار بر صغیره، مروت و....
بخش دوم: طهارت
4. ماء البئر،تحقیق: رضا مختارى و غلامرضا نقى، 41ص.
در عصر شهید ثانى میان فقها اختلاف بوده است که آیا آب چاه، که در حد کر نیست، به مجرد ملاقات با نجاست، نجس مىشود؟ از آنجا که این مساله در آن عصر بسیار مورد ابتلا بوده است، شهید به تفصیل به آن پرداخته است.
نکته در خور توجه در این رساله این است که بر خلاف آنچه امروزه شهرت دارد که علامه حلى نخستین شخص است که فتوا به پاکى آب چاه ملاقى با نجاست داد، فتواى ابن ابىعقیل، از متقدمین و یکى از اقوال شیخ طوسى مبنى بر عدم نجاست آب چاه، نقل شده است.
5. تیقن الطهارة والحدث والشک فى السابق منهما، تحقیق: محمد رضا نعمتى، 18ص.
هرگاه کسى یقین به طهارت و حدث داشته باشد و شک کند که کدام مقدم بوده آیا او اکنون با طهارت به شمار مىرود یا خیر؟
بررسى اقوال مختلف، محور بحث در این رساله است.
6. الحدث الاصغر اثناء غسل الجنابة، تحقیق: غلام حسین دهقان و رضا مختارى، 27ص.
هرگاه وسط غسل جنابت، حدث اصغر سر زند سه دیدگاه مطرح است:
الف) غسل، باطل و دوباره غسل مىکند;
ب) غسل، باطل نیست و هیچ اثرى بر حدث مترتب نیست;
ج) غسل، باطل نیست و آن را ادامه مىدهد; ولى به جهت آن حدث، باید پس از غسل وضو بگیرد.
در پایان این مبحثبه مسائل زیر نیز پرداخته شده:
حدث در غسل ارتماسى; حدث در غسل غیر جنابت; استمرار حدث; حدث بعد از غسل; وضو باید بعد از غسل باشد.
این رساله از روى خط شهید تحقیق شده است.
بخش سوم: صلاة
7. النیة، تحقیق: على مختارى، 8ص.
نیت از ارکان هر عبادتى است که شهید به تبیین آن پرداخته. اگر چه وى در این بحثبیشتر به نماز توجه داشته، اما این بحث در مورد عبادات دیگر نیز کاربرد دارد.
8. صلاة الجمعة، تحقیق: رضا مختارى و غلامحسین قیصرى، 78ص.
در مورد حکم نماز جمعه در عصر غیبتسه نظریه مطرح است:
الف) با بودن بقیه شرایط -غیر اذن امام نماز جمعه واجب است;
ب) با حضور فقیه جامع شرایط فتوا، واجب است و الا مشروع نیست;
ج) مطلقا مشروع نیست.
شهید ثانى دیدگاه اول را ترجیح داده است و در پایان رساله، روایاتى در فضیلت نماز جمعه آورده است.
9. الحث على صلاة الجمعة، تحقیق: محسن نوروزى، 8ص.
چنان که عنوان مقاله نشان مىدهد محتواى آن، بیان فضیلت نماز جمعه است که از آیات و روایات استفاده شده است.
10 . خصائص یوم الجمعة، تحقیق: حسین شفیعى، 31ص.
برابر گفته شهید، روز جمعه یکصد فضیلت و ویژگى دارد; اما وى چهل ویژگى مهم را برشمرده است. از جمله: با فضیلتترین روز; عید امت; برگزارى نماز جمعه در آن; استحباب غسل; پوشیدن بهترین لباس; استحباب بیست رکعت نماز در آن; ساعت اجابت دعا در آن است; ایمنى از عذاب قبر براى کسى که در شب و روز آن از دنیا برود و....
11. نتائج الافکار فی بیان حکم المقیمین فی الاسفار، تحقیق: عباس محمدى، 43ص.
در مورد قصد اقامه مسافر، فروع متعدد مطرح است که نویسنده به آنها پرداخته است. تحقیق این رساله از روى خط شهید است.
بخش چهارم: حج
12. اقل ما یجب معرفته من احکام الحج و العمرة، تحقیق: رضا مختارى، 8ص.
این رساله کوتاه، بدون استدلال است و خواننده با احکام ضرورى حج و عمره آشنا مىشود.
13. نیات الحج و العمرة، تحقیق: رضا مختارى، 7ص.
نویسنده، چگونگى نیت اجزاى مختلف حج و عمره را بدون اشاره به دلایل فقهى آنها به اختصار بیان کرده است.
14. مناسک الحج و العمرة، تحقیق: ابوالحسن مطلبى، 51ص.
چنان که نویسنده در مقدمه مىگوید رساله شامل بیان و اجبات حج و عمره و بخشى از مستحبات عملى و اذکار حج و عمره و وظایف قلبى است.
در پایان، بخش عمدهاى از کتاب احیاء علوم الدین که مربوط به وظایف قلبى در حج مىشود به عنوان خاتمه آورده شده است.
بخش پنجم: طلاق
15. طلاق الغائب، تحقیق: احمد عابدى و رضا مختارى، 35 ص.
از جمله شرایط صحت طلاق این است که زن باید در طهرى باشد که شوهر با او جماع نکرده است و نیز حایض نباشد. حال اگر شوهر به گونهاى از همسرش دور باشد که نتواند از موقعیت زن آگاهى یابد در مورد چگونگى طلاق او اختلاف است. یک قول این است که در هر حال طلاق او جایز است و برخى بر این باورند باید مدتى بگذرد و بعد طلاق دهد و دسته دوم در مورد آن مدت اختلاف دارند.
موضوع فوق، محور اصلى رساله است و تحقیق آن از روى نسخهاى به خط شهید است.
بخش ششم: میراث
16. میراث الزوجة، تحقیق: على اسدى، 52ص.
براساس روایات، زن اجمالا از بخشى از مال مفروض محروم است. شهید به پنجسؤال در این مورد پاسخ مىدهد:
الف) ماهیتحرمان خاص، چیست؟
ب) کدام زنها محرومند؟
ج) چگونه از اعیان خاص محروم مىشوند (از عین، قیمتیا...)؟
د) آیا این حرمان امر مستحق، لازم استیا غیر لازم؟
ه) چرا از میان وارثان، تنها زن محروم مىشود؟
رساله از روى خط شهید تحقیق شده است.
17. الحبوة، تحقیق: غلامحسین قیصرى و غلامرضا نقى، 55ص.
پاسخ به شش پرسش محور مباحث این مقاله است:
الف) مفهوم حبوه در لغت و شرع چیست؟
ب) چه چیزهایى به عنوان حبوه به پسر بزرگ داده مى شود؟
ج) حبوه واجب استیا مستحب؟
د) حبوه به چه کسى مىرسد؟
ه) آیا رایگان به پسر بزرگ مىرسد یا در برابر قیمت؟
و) چرا حبوه، تنها به پسر بزرگ اختصاص دارد نه دیگر وارثان؟
تحقیق این رساله از روى خط شهید است.
بخش هفتم: پاسخ به مسائل
18. اجوبة مسائل شکربن حمدان، تحقیق: على اوسط ناطقى، 25ص.
شکربن حمدانى48 سؤال فقهى در موضوعات مختلف از شهید کرده و شهید به اختصار فتواى خود را بدون استدلال بیان کرده است.
19. اجوبة مسائل السید ابن طراد الحسینى، تحقیق: ابو مقداد، 15ص.
این رساله شامل 21 استفتا است.
20. اجوبة مسائل الشیخ زینالدین بن ادریس، تحقیق: حسین شفیعى، 6ص.
هفتسؤال فقهى با پاسخ کوتاه آمده است.
21. اجوبة مسائل الشیخ حسینبن زمعة المدنى، تحقیق: ابوایمن، 8ص.
رساله شامل 19 سؤال فقهى است.
22. اجوبة مسائل الشیخ احمد المازحى، تحقیق: على اسدى، 23ص.
نودوهفت پرسش و پاسخ در این رساله گردآمده است.
23. اجوبة مسائل السید شرفالدین السماکى، تحقیق: عباس محمدى، 19ص.
در این رساله سه سؤال مطرح شده که شهید، استدلالى پاسخ گفته است که نشان مىدهد سؤال کننده شخص با فضلى بوده است.
24. اجوبة المسائل النجفیة، تحقیق: ابومقداد و غلامحسین قیصرى، 38ص.
ظاهرا این رساله پاسخ و حواشى و توضیحاتى بر نوشته سید شرفالدین سماکى است.
شهید عباراتى از سماکى را نقل و بر آن حاشیه زده است.
رساله از روى خط شهید تحقیق شده است.
چند تذکر
محققان محترم براى به سامان رسیدن این تحقیق متحمل زحمتهاى فراوان شدهاند تا این اثر را با کمترین نقص به پژوهشگران تقدیم کنند. در عین حال چند مورد یادآورى مىشود:
الف) براى بخشهاى مختلف در هر مقاله، عنوانهاى کمى دیده مىشود; مثلا رساله یازدهم، که نسبتا حجیم است، تنها عنوان «تنبیهات» دیده مى شود. جاداشت عنوانهایى از سوى محقق انتخاب و در کروشه قرار داده مىشد تا مطالعه کتاب براى خواننده آسانتر باشد.
ب) رساله دهم با عنوان «خصائص یوم الجمعة» در بخش «صلاة» آمده که عمده آن مربوط به روز جمعه است و ربطى به فقه و نماز جمعه ندارد. بنابراین جا داشت در پایان جلد دوم در بخش «فواید متفرق» مىآمد.
ج) انتظار مىرفت کتاب،از یک دستى بیشترى برخوردار باشد. برخى خطبهها، مانند متن کتاب چاپ و در مواردى سیاه شده و وسط سطر آمده است. عمده جملههاى دعایى در پرانتز است، اما در مواردى بدون علامت است; مانند صفحههاى 293 و 557.
د) در کتاب پارهاى اشتباهات چاپى دیده مى شود. از جمله در صفحههاى 171 و 251 شمارههاى پایین صفحه اشتباه است و نیز صفحه 118، سطر 2 و ص295، سطر1.
تبلیغات
