مکان یابی بهینه پایگاه های اسکان موقت زلزله زدگان با رویکرد فازی (مطالعه موردی: شهر تبریز) (مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

چکیده

مقدمه: مخاطرات طبیعی از مهم ترین عوامل تخریب سکونتگاه های انسانی محسوب می شوند. زلزله یکی از خطرناک ترین بلایای طبیعی عصر حاضر می باشد که همواره اهمیت خود را به طور عینی نمایان کرده است. زلزله حادثه ای طبیعی است که بسته به میزان بزرگی خود می تواند در مدت کوتاهی فاجعه ای عظیم بیافریند. در این میان تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در نقشه پهنه بندی خطر زلزله ایران در جایگاه با خطر بسیار بالا قرار دارد. طرح ریز پهنه بندی خطر زلزله شهر تبریز که توسط شرکت تهران پادیر انجام شده است در شرایط حداکثری 426 هزار نفر تلفات انسانی را پیش بینی کرده است. چنین پتانسیل لرزه ای همراه با وجود بافت های فرسوده و حاشیه ای از یک طرف و وجود سوابق زلزله های تاریخی، یک فاجعه عظیم انسانی را در این شهر قابل پیش بینی می کند. راهبرد اصلی و ابتدایی مدیریت بحران برای کاهش اثرات زیانبار پس از وقوع زلزله، احداث پایگاه های اسکان موقت جهت اسکان زلزله زدگان است. شناخت پتانسیل های لرزه خیزی شهر تبریز همراه با موقعیت استراتژیک آن و حضور بیش از یک میلیون و ششصد هزار نفر جمعیت در آن لزوم ایجاد پایگاه های اسکان موقت و امداد نجات را در شهر تبریز به اثبات می رساند. روش ها: در این تحقیق برای شناسایی اراضی مناسب جهت احداث پایگاه های اسکان موقت 7 معیار طبیعی و انسانی انتخاب شد. با استفاده از مدلFUZZY-TOPSIS و تلفیق لایه ها در محیط ARC GIS نقشه تناسب سازگاری استخراج شده و در نهایت با توجه به معیارهای مساحت، تناسب ابعاد، سازگاری کاربری و مالکیت مکان های بهینه انتخاب گردید. یافته ها: در فرایند تحقیق مشخص شد که 7 هکتار از اراضی، متشکل از 4 پارک در بخش مرکزی و حاشیه ای شهر به عنوان بهترین مکان ها و با سازگاری بسیار بالا،170هکتار با سازگاری بالا و 1339 هکتار با سازگاری متوسط انتخاب شدند که این میزان به هیچ وجه جوابگوی جمعیت شهر تبریز نمی باشد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از عدم توزیع و پراکنش منطقی و اصولی فضاهای باز و مناسب جهت احداث پایگاه های اسکان موقت زلزله زدگان در شرایط پس از وقوع زلزله است و در صورت وقوع زلزله در شهر تبریز مدیریت شهری و قطعاً اراضی شهر جوابگوی اسکان زلزله زدگان نخواهد بود.