هستی شناسی «غزل واژه» و تبارشناسی آن در غزل نوین

چکیده

مینی مالیسم یکی از مظاهر مدرنیسم در جهان است که در ادبیات داستانی و شعر نفوذ کرد و حوزه هایی از ادبیات را به خود اختصاص داد. از جمله در ادبیات ایران در دهه هفتاد سبب شکل گیری چندین ژانر، داستان مینی مال، شعر مینی مال، غزل مینی مال، واژانه و... شد. وجه مشترک این ژانرها مینی مال بودن درحد افراط است. چنانچه در دهه هشتاد با فراروی از غزل مینی مال، و ژانر واژانه، و هم افزایی این دو ژانری متفاوت از غزل با عنوان «غزل واژه» توسط هنگامه اهورا شکل گرفت که سبب ایجاد تحولات فرمی، ساختاری، محتوایی و زبانی شد. لذا می توان گفت غزل در دهه هشتاد نیز از تأثیر مدرنیسم در امان نماند. در این نوشتار پس از معرفی مینی مالیسم، غزل مینی مال و ژانر واژانه، به تفصیل تأثیر مینی مالیسم بر غزل را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدیم که «غزل واژه» از جمله محوری در غزل فراروی کرده است و نحو سالم و حتّی شکسته دستور زبان را شدیداً به حاشیه رانده است؛ هم چنین ساختار غزل تحت تأثیر نگرش کلمه-شهروندی که از مظاهر مدرنیسم است از شاه بیت محوری غزل کلاسیک و حتّی روایت در غزل (غزل-روایی) مدرن فراروی کرده و هر کلمه خود روایتی است که در نهایت کلان روایت غزل را سامان می دهد؛ نیز غزل از نوعی فرم ذهنی و منطق واژانه ای تبعیت می کند که در طول این نوشتار به تفصیل زبان، ساختار، زبان و محتوای این نوع غزل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.