تأثیرپذیری ژئوپلیتیکی منافع ملی جمهوری اسلامی ایران از رقابت ناتو و سازمان همکاری شانگهای در آسیای مرکزی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

منافع ملی به عنوان مؤلفه اصلی تصمیم گیری در عرصه سیاست خارجی و داخلی برای هر کشوری مطرح است. منطقه آسیای مرکزی به عنوان یکی از مناطقی که مورد توجه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای قرار دارد، درحال حاضر، عرصه رقابت های سازمان همکاری شانگهای با محوریت چین و روسیه و همچنین حضور و گرایش ناتو با محوریت آمریکا برای رقابت با روسیه و چین قرار دارد. ایران در پیرامون خود، مناطق ژئوپلیتیکی چندی را دارد، نمیتواند بدون توجه به این مناطق و عضویت نداشتن در سازمان های منطقه ای وابسته به این مناطق، در استراتژی های منطقه ای و بین المللی خود موفق باشد. پژوهش حاضر با روش کیفی و ماهیت رویکرد روش توصیفی- تحلیلی و همچنین با روش پیمایشی (مصاحبه) با 10 نفر از کارشناسان حوزه امنیتی و آسیای مرکزی که به واسطه روش نمونه گیری هدفمند و دردسترس که به طورتخمینی انتخاب شده اند، گردآوری و به اشباع نظری رسیده است. هدف این مقاله، بررسی تأثیرپذیری ژئوپلیتیکی منافع ملی ایران از رقابت ناتو و سازمان همکاری شانگهای در آسیای مرکزی است. پرسش اصلی این است که تضاد ژئوپلیتیکی و رقابت شانگهای و ناتو در آسیای مرکزی، منافع ملی ایران را در چه ابعادی تحت تأثیر خود قرار می دهد؟ براین اساس، یافته های پژوهش نشان دادند که : از آنجا که آسیای مرکزی دارای پیوستگی ژئوپلیتیکی با ایران است؛ لذا رقابت ناتو و شانگهای منافع ملی ایران را متأثر کرده است، که در این صورت ایران را ملزم به اتخاذ یک راهبرد مناسب درقالب بازنگری و بازتعریف محیط امنیتی درراستای حفاظت از منافع ملی خود کرده است.