التقای واکه میان پیشوند استمرار /mi-/ و ستاک حال در زبان فارسی: واج شناسی زایشی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف از نگارش مقاله حاضر، شناسایی و توصیف فرآیندهای واژ- واجی موجود در فعل های سادۀ واکه آغازین زبان فارسی معیار، پس از افزودن پیشوند استمراری «می» /mi-/ است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، درروش گردآوری داده ها، از 323 ستاک حال بر اساس طباطبائی (1376)، فرهنگ دهخدا (1390) و فرهنگ سخن (1382)، 50 فعل وجود دارد که با واکه آغاز می شوند. داده ها بر اساس الفبای آوانویسی بین المللی «آی، پی، ای» آوانگاری شده و سپس در چارچوب نظریه واج شناسی زایشی تحلیل می شوند. نتایج نشان می دهد که در زبان فارسی در ابتدای فعل هایی که با واکه آغاز می شوند در روساخت گفتار رسمی «همزه» یا انسداد چاکنایی [ʔ] درج می شود. پس از افزودن پیشوند استمرار/mi-/، دیگر «همزه» در گفتار غیررسمی درج نشده و به جای آن فرآیند کوتاه شدگی واکه پیشین، افراشته /i/ به صورت، توالی واکه کوتاه و غلت [-ej-] رخ می دهد. سپس ارتقاء واکه پیشین، میانی [e] در محیط پیش از غلت [j] به صورت توالی واکه و غلت[-ij-] مشاهده می شود. در چنین ساخت هایی دیگر «همزه» در التقاء واکه در گفتار غیررسمی مشاهده نمی شود.