واکاوی همدیدی- ترمودینامیکی بارش های سنگین غرب و جنوب غرب ایران (مطالعه موردی 12 تا 15 آوریل 2016) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

 هدف پژوهش حاضر شناخت سازوکار بارش های سنگین غرب و جنوب غرب ایران با روش تحلیل همدیدی و ترمودینامیکی است. برای واکاوی مطالعه موردی فرودین سال 1395، نخست آمار ساعتی بارش 70 ایستگاه همدید در منطقه پژوهش و 10 ایستگاه همدید خارج از منطقه از سازمان هواشناسی تهیه و مقدار بارش هر ایستگاه محاسبه و در محیط نرم افزار Arc/map10پهنه بندی شد. سپس شاخص های ناپایداری Ki، Li،TTi، Cape و Sweat ایستگاه های کرمانشاه و اهواز اخذ و تحلیل شدند. در نهایت نقشه های همدیدی تحلیل شد. بر اساس شاخص های ناپایداری، میزان ناپایداری جو در بیشتر موارد متوسط بوده و شرایط ایجاد همرفت و توفان تندری، رعدوبرق و گاهی نیز بارش برف فراهم بوده است. تحلیل نقشه های همدیدی تراز دریا نشان داد در روزهای قبل از بارش، غرب ایران زیر نفوذ زبانه پرفشار سیبری قرار داشته و همزمان مراکز کم فشار روی دریای مدیترانه تشکیل شده اند که با جابجایی شرق سوی آن ها شرایط برای ایجاد ناپایداری و رخداد بارندگی در منطقه فراهم شده است. ریزش هوای سرد مراکز پرارتفاع به پشت ناوه مستقر در اطراف مدیترانه و عرض های پایین تر و انتقال هوای گرم و مرطوب به جلوی ناوه باعث تقویت سامانه بارشی و در نهایت سبب شکل گیری بارش های سنگین در منطقه شده است. شاخص های فیزیکی و دینامیکی جو نیز گویای آن است که مقادیر مثبت تاوایی، سرعت رودباد و امگای منفی به بیشینه خود در زمان بارندگی رسیده است.