آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۴۰

چکیده

متن

برگزیده‏هائى از نهج‏البلاغه
51 - ترجمه‏الکلمات القصار
ترجمه میرزااحمد على سپهر(مورخ الدوله) نزدیک 700 کلمه از کلمات قصار امیرمومنان على(ع) رابه فارسى و فرانسه ترجمه کرده و در سال 1312 در تهران چاپ شده است (1) .
52 - شرح النهج، شرح بعض کلمات قصار نهج البلاغه
تالیف: ملا اسماعیل بن محمدحسین مازندرانى اصفهانى خاجوئى متوفاى 1173ه. عالمى جامع و از اکابر فقها ومتکلمین امامیه در عهد نادرى بود که به حسن اخلاق و عزت نفس و اخلاص به ائمه هدى علیهم السلام و عدم اعتناء به صاحبان پول و مقام شهرت داشت و از کسانى که علم را وسیله مقاصددنیوى مى‏نمودند، بسیار تنفر داشت.
به همین جهت در نظر عامه مردم احترام داشت‏حتى نادرشاه با آن صولت و سطوتى که‏داشته، به جز او کس دیگرى را وقعى نمى‏گذاشت،. فقط اوامر و دستورات او رالازم‏العمل مى‏دانست و تالیفات سودمندى دارد از جمله شرح بعضى از کلمات قصارامیرمومنان على(ع) است (2) . نسخه خطى این کتاب در ضمن مجموعه‏اى در کتابخانه رضوى‏موجود است و خصوصیات آن در جلد 5 ص 104 شماره 566 از اخبار مخطوطه ذکر شده‏است (3) .
53 - ترجمه عهد نامه مالک اشتر
(سلوک الولاه سلوک ولاه‏العدل آداب الولاه‏رساله فى سلوک الولاه)
تالیف : علامه مجلسى مولى محمد باقر بن محمد تقى اصفهانى(متوفاى 1110ه) و آن شرح فارسى عهدنامه مالک اشتر است و در فهرست تصانیف علامه‏به عنوان ترجمه ذکر شده است. داماد وى میرزا کمال در کتاب «البیاض الکمالى‏»گفته است نوشته علامه مجلسى ترجمه مختصرى بوده و لکن آن را حاج محمد صالح قزوینى‏به تفصیل شرح کرده است. بنابراین تالیف قزوینى شرح شمرده مى‏شود. علامه تهرانى‏مى‏گوید: یک نسخه از آن را به ضمیمه شرح فارسى نامه امام(ع) به عثمان بن حنیف والى‏بصره، اخیرا در کتابخانه امیرالمومنین(ع) دیدم (4) .
54 - شرح النهج، شرح خطبه شقشقیه
تالیف: بعضى از متاخرین. اول آن این چنین‏است: «الحمد لله الذى ارسل محمدا بالهدى و دین الحق...» و نسخه‏اى از آن پیش‏استاد على خاقانى موجود بود (5) .
55 - ترجمه عهد مالک الاشتر
تالیف: شیخ محمد هادى بن محمد حسین قائنى، آن رادر سال 1323 ه ق تالیف کرده و در سال 1315شمسى چاپ شده است و نامبرده کتاب‏دیگرى دارد به نام «ترجمه الادب الکبیر» (6) .
56 - شرح النهج
ترجمه فارسى شش نامه و دو خطبه و بعضى کلمات قصار على(ع) در 112صفحه و آن را بعضى از متاخرین از ناسخ‏التواریخ استخراج کرده‏اند و نسخه خطى آن‏در کتابخانه رضوى موجود است (7) .
57 - شرح النهج
تالیف: مولى محمد تقى، والد علامه مجلسى متوفاى 1070ه. و آن‏شرح فارسى «خطبه‏الاستسقاء» است که قسمتى از آن در نهج البلاغه آمده است (8) .
58 - شرح النهج (بخش گهرها)
تالیف: شیخ محمد تقى قمى جاپلقى. شرح و ترجمه‏کلمات قصار علوى به زبان فارسى است و اسم آن «بخش گهرها» و در ایران چاپ شده‏است (9) .
59 - شرح النهج
شرح و ترجمه تعدادى از خطبه‏ها و نامه‏ها و کلمات قصار امیرمومنان على(ع) به فارسى (10) .
تالیف: میرزا محمد تقى خان بن محمد على، متخلص به «سپهر» ملقب به‏«لسان‏الملک‏». ادیب، مورخ و مولف کتاب عظیم «ناسخ‏التواریخ‏» متوفاى‏1297ه (11) .
60 - شرح النهج
تالیف: مولى محمد تقى بن حسین على هروى حائرى متوفاى 1299ه.
و در کتاب خود «نهایه‏الامال‏» ذکر کرده است که این کتاب شرح مفصل خطبه همام دراوصاف متقین است (12) .
61 - منظومه عهدنامه حضرت امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر
ناظم: میرزا جهانگیرخان ناظم‏الملک حسین مرندى ملقب و متخلص به ضیائى، و در ایران چاپ شده است (13) .
62 - شرح النهج
تالیف: میرزا جهانگیر خان ناظم‏الملک ضیائى(متوفاى 1352ه).
وصایاى سه گانه امیر مومنان على(ع) به فرزندش امام حسن مجتبى(ع) که در نهج البلاغه ذکر شده به تاریخ 1329ه به نظم کشیده وبه تفصیل شرح نموده است و در استانبول‏در همان سال با متن وصایاى امام(ع) چاپ شده است (14) .
63 - شرح النهج
تالیف: شیخ محمد حسن بن على محمدى بجنوردى (متولد 1345ه) ازکودکى مقیم نجف اشرف بوده و در مدرسه سید یزدى حجره داشت و حافظ قرآن و مقدارى‏از نهج البلاغه بود ظاهرا هنوز شرح وى به اتمام نرسیده است (15) .
64 - نورالیقین(فى شرح خطبه صفات المومنین)
تالیف: میرزا حسین شفیعى. خطبه‏همام را به فارسى شرح و ترجمه کرده و آن را «نورالیقین‏» نامیده است. و در سال‏1372 در ایران چاپ شده است (16) .
65 - هدایات الحسام فى عجائب الهدایات للحکام
اسم تاریخى ترجمه عهدنامه مالک‏اشتر به فارسى است. تالیف: ادیب حکیم میرزا محمد حسین بن على نقى همدانى-برادر میرزا محمد واعظ همدانى- و آن را در سال 1308 به اسم والى کرمانشاه‏«زین‏العابدین حسام‏الملک‏» تالیف کرده است و یک نسخه از آن به تاریخ کتابت‏1311ه در کتابخانه محتشم السلطنه اسفندیارى درتهران موجود است (17) .
66 - تقویم الاود و مداواه العمد
تالیف: سید سبط حسن بن سید وارث حسین جایسى‏لکهنوى(1296 - 1354) و کتاب چنین آغاز شده است: «الحمد لله الوتر الصمد الذى‏رفع السماء بلا عمد». و آن شرح خطبه‏اى است که اول آن چنین است: «لله در فلان‏فلقد قوم الاود وداوى العمد». و این کتاب که مجموعا 78 صفحه است دراین بحث‏مى‏کند که مراد از «فلان‏» در آن خطبه کیست؟ و در لکهنو چاپ شده است (18) .
67 - هدیه الامم و مجله الاداب والحکم
تالیف: حاج محمد صادق معروف به «غازى‏»ابن حاج محمد على بن على محمد بن اللهوردى تبریزى. در سال 1327ه تالیف و درهمان سال هم چاپ شده است (19) .
68 - شرح النهج (شرح عهدنامه مالک اشتر)
تالیف: مولى محمد صالح بن محمد باقرقزوینى روغنى مولف شرح کامل نهج‏البلاغه. و آن شرح عهدنامه مالک اشتر به فارسى‏است و آن را از شرح کامل استخراج نموده و بر هر صفحه اشعار و مطالب سودمندى هم‏افزوده است و مقدمه‏اى هم بر اول آن اضافه کرده است و ظاهرا در سال 1094 ازتالیف آن فارغ شده است و نسخه‏اى از آن در مدرسه سپهسالار سابق و دیگرى درکتابخانه محتشم‏السلطنه اسفندیارى موجود است (20) .
69 - منشور الادب الالهى، و دستورالعمل کارگاهى
شرح فارسى وصیت امیرالمومنین(ع)به فرزندش امام مجتبى(ع) و مختصر آن را در شرح کامل نیز درج کرده است.
تالیف: مولى محمد صالح روغنى مذکور (21) .
70 - کتاب الاخلاق النفسیه فى شرح خطبه‏الوصیه
شرح فارسى خطبه وصیت امیرمومنان‏على(ع) به فرزندش امام مجتبى(ع) است (22) .
71 - صد کلمه ترجمه و شرح صد کلمه از کلممات قصار در نهج‏البلاغه،
تالیف:مرحوم حاج شیخ عباس بن محمد رضا محدث قمى و در سال 1353 چاپ شده است (23) .
72 - شرح خطبه شقشقیه
تالیف: سید مفتى میر محمد عباس ابن سید على اکبرشوشترى لکهنوى متوفاى 1306ه و آن شرح خطبه شقشقیه به زبان فارسى است که در سال‏1287 در هند چاپ شده است. در حاشیه این نسخه تعلیقاتى هم به عربى وجود دارد وآن را به امر نواب معتمدالدوله مختارالملک سید محمد خان بهادر ضیغم جنگ تالیف‏کرده است (24) .
73 - در ثمین
تالیف: عالم فقیه واعظ ادیب شیخ عبدالحسین ابن شیخ محمد طاهرابن علامه شیخ محسن دزفولى و آن شرح فارسى خطبه همام در وصف متقین است و هرکجااز شرح یک جمله فارغ شده آن را به فارسى به نظم کشیده است و نسخه‏اى از آن درکتابخانه پسرش شیخ محمد على معزى مولف کتاب «تجدید الدوارس‏» و «مفتاح‏التحقیق‏» موجود است. مولف، اشعار جالبى هم دارد که در «مخزن الدرر» ذکر شده‏است و تخلص وى در آن «بهار» است (25) .
74 - شرح خطبه قاصعه
شرح خطبه قاصعه به زبان فارسى است. و مولف آن: مولى‏عبدالکریم بن محمد یحیى قزوینى معاصر شاه سلطان حسین صفوى متوفاى 1136ه مى‏باشدکه تمام آن را در کتاب خود «نظم‏الغرر» در باب 15 آورده است (26) .
75 - نظم الغرر و نضد الدرر
تالیف: عبدالکریم بن محمد یحیى بن محمد شفیع‏قزوینى معاصر شاه سلطان حسین صفوى (1101 - 1135) مولف در این کتاب نظم «غررالحکم و درر الکلم‏» آمدى را تغییر داده و تمام کلمات قصار نهج البلاغه را هم برآن افزوده و شرح کرده است. و مجلدات این کتاب ارزشمند به طور پراکنده درکتابخانه‏هاى مختلف ایران یافت مى‏شود (27) .
76 - محفظه الانوار
تالیف: سید عبدالله ابن ابوالقاسم ابن علم الهدى عبدالله‏بلادى بهبهانى بوشهرى(1291 - 1372) شرح فارسى کلماتى است که از کلمات قصار امیرمومنان على(ع) از نهج البلاغه برگزیده و در سال 1343 ه چاپ شده است (28) .
77 - شرح النهج
تالیف: شیخ محمد على بن ابى طالب مشهور به على بن ابیطالب‏حزین زاهدى گیلانى اصفهانى متوفى در بنارس هند سال 1181ه و آن شرح و ترجمه به‏فارسى بعضى از خطب نهج البلاغه است (29) .
پى‏نوشتها:
(1) الذریعه، ج‏4، ص 130 - ج‏14، ص 115 و 116.
(2) ریحانه‏الادب، ج‏2، ص 105 و 106.
(3) الذریعه، ج‏14، ص 116.
(4) الذریعه، ج‏4، ص 119 - ج 14، ص 116.
(5) الذریعه، ج‏14، ص 117.
(6) الذریعه، ج‏4، ص 119 120.
(7) الذریعه، ج‏14، ص 117 و 118.
(8) الذریعه، ج‏14، ص 118.
(9) الذریعه، ج‏14، ص 119.
(10) الذریعه، ج‏14 ، ص 119.
(11) ریحانه‏الادب، ج‏5، ص 119.
(12) الذریعه، ج‏14، ص 120.
(13) ریحانه الادب، ج‏5، ص 120.
(14) الذریعه، ج‏14، ص 122.
(15) الذریعه، ج‏14، ص 123.
(16) الذریعه، ج‏14، ص 124.
(17) الذریعه، ج‏14، ص 125 - ج‏25، ص 163.
(18) الذریعه، ج‏14، ص 126 - ج‏4، ص 395 و 396.
(19) الذریعه، ج‏14، ص 128 - ج‏25، ص 206.
(20) الذریعه، ج‏14، ص 129.
(21) الذریعه، ص 14، ص 129.
(22) الذریعه، ج‏14، ص 129.
(23) الذریعه، ج‏14، ص 130.
(24) الذریعه، ج‏14، ص 130.
(25) الذریعه، ج‏14، ص 131.
(26) الذریعه، ج‏14، ص 133.
(27) الذریعه، ج‏24، ص 218.
(28) الذریعه، ج‏24، ص 134.
(29) الذریعه، ج‏14، ص 135.

تبلیغات