تحلیل اثرات خشکسالی های اقلیمی اخیر بر میزان شوری آب های زیرزمینی با استفاده از روش های زمین آماری و GIS در دشت یزد- اردکان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در سال های اخیر تغییرات جهانی اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور خصوصاً فلات مرکزی ایران منجر به تشدید پدیده خشکسالی شده است . دشت یزد - اردکان در استان یزد نیز از این امر مستثنی نبوده و تکرار این پدیده منجر به بروز تغییراتی در کیفیت و کمیت منابع آب موجود دشت که عمدتاً چاه های آب زیرزمینی هستند؛ گردیده است . هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر خشکسالی های دودهه اخیر بر شوری آب استحصالی از چاه های آب زیرزمینی منطقه می باشد . برای این کار از داده های هواشناسی دشت یزد - اردکان در دو دوره زمانی، بارش بلند مدت 7 ایستگاه (1391 - 1346 )و بارش کوتاه مدت 4 1 ایستگاه (1391 - 1375 ) استفاده شده است. نتایج این مطالعه در ارزیابی مدل های واریوگرامی خشکسالی ها بهترین مدل را، مدل کروی و گوسین در خشکسالی و شوری و همچنین با توجه به روش زمین آماری بهترین مدل برونیابی را، کریجینگ و کوکریجینگ تشخیص داده است. در تحلیل همبستگی باهر سه آماره پیرسون، منکندال و اسپرمن بین بارش ( spi ) و شوری بر مبنای نمره z روند منفی به همراه همبستگی معکوس مشاهده شده، که در هیچکدام سطح معنی دار مشاهده نمی شود. وجود همبستگی قوی بین این دو پارامتربا تأخیر یک سال از نتایج دیگر این پژوهش بوده است. به وسیله نرم افزار +GS و GIS انتخاب بهترین مدل واریوگرامی، نقشه های خشکسالی و شوری آب زیرزمینی و نقشه تغییرات شوری نیز ترسیم گردید. به طور کلی در اکثر ایستگاه ها با روند منفی بارش، روند مثبت شوری آب زیرزمینی مشاهده می شود و همچنین کیفیت آب زیرزمینی در مناطقی که بیشتر مورد هجمه خشکسالی قرارداشته است شدیدتر تغییر یافته و شوری آن نیز بیشتر شده است.