«الرَّحمن»

چه زیباست این نام خداوند. هنگامی که انسان مؤمن، این نام را می‌خواند و در آن می‌اندیشد، احساس نشاط و انرژی می‌کند و با وجود نا‌امیدی و خستگی روحی که گاه به او دست می‌دهد، نور امید در دلش شعله‌ور می‌شود.
«رحمان»، از جمله صفاتی است که هیچ کس جز خداوند با آن وصف نمی‌شود و معنای آن «بخشاینده» است؛ یعنی رحمت و بخشش خداوند همانندی ندارد و توانمند و ناتوان را در بر می‌گیرد. شاید در زندگی دنیایی، ثروتمند نسبت به فقیرو پدر نسبت به فرزند ، رحمت و شفقت داشته باشند، ولی رحمت خداوند آن قدر گسترده است که همه‌ی آن‌ها را در برمی‌گیرد، چه مؤمن باشند و چه کافر:
و َرَحمَتی وَسِعَت کُلَّ شیء فَسَأکتُبُها لِِِِِِِِِِلّذین یتّقونَ و یؤتونَ الزکوةَ والَّذین هم بِآیاتِنا یؤمنون1
و رحمتم همه چیز را فراگرفته است و به زودی آن را برای کسانی که پرهیزگاری می‌کنند و زکات می‌دهند وبه آیات ما ایمان می‌آورند، مقرر می‌دارم.
رحمان، صیغه‌ی تعظیم است از رحمت که به رحمت بی پایان خداوند دلالت دارد. رحمت خداوند بر بندگانش بسیار گسترده است واین جریان بر‌هیچ کس بسته نمی‌شود.
یکی از نشانه‌های رحمت گسترده‌ی خداوند بر بندگانش این است که به همراه آفرینش آنان، وسایل زندگی و آسایش‌شان را نیز آفرید تا زندگی راحت و سعادت‌مندانه‌ای داشته باشند. شب را تاریک آفرید تا پوششی باشد برای سکونت و روز را روشن آفرید برای تلاش،و روزی را نیز میان آنان تقسیم کرد.
بزرگ‌ترین نعمت خداوندی برای انسان‌ها، نعمت هدایت است. او آدمی را پس از آفرینش، بدون راهنما، جاهل و گمراه رها نکرد:
الرّحمن عَلَّم القرآن خلقَ الإنسان علَّمَهُ البیان2
خدای رحمان، قرآن را یاد داد.او انسان را آفرید و به او بیان آموخت.
قرآن ،بزرگ‌ترین رحمت خداوندی است که بر انسان نازل شده است؛ خداوند در قرآن از همه‌ی نیازهای انسان سخن گفته و او را از سرنوشتش در دنیا و آخرت آگاه ساخته است.خداوند در این کتاب، داستان‌هایی را از پیشینیان نقل کرده است تا افزون بر پند آموزی، دل انسان آرام گیرد و به خداوند یقین پیدا کند. و اگر این رحمت جاری و بی پایان نبود، ناامیدی و فساد فراگیر شده و جهان از بین رفته بود. نام رحمان در قرآن مرادف نام اعظم خداوند می‌آید:
قُل ادعوا اللّهَ أو ادعوا الرَّحمنَ أیاً ما تَدْعوا فَلَهُ الأسماءُ الحُسْنی3
بگو: خدا را بخوانید یا رحمان را بخوانید. هر کدام را بخوانید برای او نام‌های نیکوتری است.
خداوند، رحمت ر در میان آدمیان نیز به ودیعه نهاده است. صله‌ی رحم در اسلام ، فریضه‌ای است که خداوند بر مسلمانان واجب گردانیده است؛ زیرا خداوند می‌خواهد جامعه‌ی اسلامی،جامعه ای باشد که در آن محبّت، الفت و همدلی حاکم باشد و دشمنی، رابطه‌ی اعضای آن‌ را تیره نگرداند.
بر هر مسلمانی که شهادتین را بر زبان می‌آورد، واجب است با برادران مسلمان خود، رابطه‌ی حسنه برقرار کند، نسبت به آنان مهربان باشد و برای نجات آنان در دنیا و آخرت بکوشد. آیات و احادیث فراوانی نیز در این زمینه وجود دارد.برای نمونه،رسول خدا (ص) فرموده است:
خداوند متعال می‌فرماید:من رحمان هستم، رحمت را آفریدم و از نام خود بر آن نهادم. هر که آن را بجوید، به او می‌رسد و هر که از آن دوری کند، از او دور می‌شود.
«رحمان»، از جمله صفاتی است که هیچ کس جز خداوند با آن وصف نمی‌شود و معنای آن بخشاینده است؛ یعنی رحمت و بخشش خداوند همانندی ندارد و توانمند و ناتوان را در بر می‌گیرد.
بر اساس نظر علما و عارفان ، این آثار و نشانه‌های رحمت الهی که در جهان پراکنده شده، تنها یک بخش از صدگونه رحمت خداوندی است که آن را بر ساکنان دنیا فرو فرستاده و نود و نه بخش دیگر آن را در روز قیامت به بندگانش می‌بخشد.
به راستی، چه زیباست این نام خداوند و چه اثری در دل به جای می‌گذارد.خداوندا، ای رحمان! از تو می‌خواهیم که رحمتت را برما فرو فرستی و از گناهان‌مان در گذری و ما را به راه راست هدایت کنی… آمین.
1. اعراف،156.
2. رحمن،1،2و3.
3. اسراء،110.