از نگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری: الزامات آینده انقلاب اسلامی

تـاءمـل در مـوضـوع آیـنـده انـقـلاب اسـلامـى که مباحث بسیار عمیق و جامع و ذوابعادى در آن قابل بحث است ، آغاز مرحله اى دیگر از رشد و بالندگى این نهضت الهى و مردمى است .
انـگـیـزه رویـکـرد بـه انـدیـشـه امـام و رهـبـرى در ایـن مـوضـوع بـه دلیـل ویـژگى هاى لازم و شرایط فوق العاده و جامع و کارکردهاى مثبت و مفید رهبرى نظام اسـلامـى در پـیـدایش ، پیروزى ، تثبیت و استمرار و پویایى این نهضت است . حضرت امام خـمینى (ره ) و مقام معظم رهبرى (مد ظله العالى ) از جایگاه و افقى به آینده مى نگرند که در دسـتـرس سایر کارگزاران نظام و تئورى پردازان نیست و جامعیتى در این نگاه ها موج مى زند که دیگران از آن بى بهره اند.
امـام و رهـبـرى بـا اشـراف کـامـل بـه مـسـائل و احـاطـه بـه رویـدادهـا و قـدرت تـجـزیه و تـحـلیل موضوعات مرتبط با آینده انقلاب ، راه کارها و الزاماتى را براى دستیابى به آینده مطلوب و نیز تضمین سلامت انقلاب اسلامى ترسیم مى نمایند. این مقاله در حد مقدور و اخـتـصـار انـدیشه هاى امام و رهبرى را در طرح بحث آینده انقلاب ، وا مى کاود. بدیهى است روشـنـفـکران دینى ، نخبگان و سیاست گذاران باید در برنامه ریزى ها خود به دیدگاه هاى امام و رهبرى توجه کافى داشته باشند.
اکـنـون ایـن دیـدگـاهـا و راهـبـردهـا را در حـوزه هـاى مـخـتـلف و اسـاسـى کـه تـوجـه و عـمـل به آن ها پویندگى و بالندگى انقلاب را در مسیر تکاملى خود شتاب مى بخشد با یکدیگر مرور مى کنیم .
1. حوزه سیاست گذارى و برنامه ریزى

نگاه فرا زمانى و مکانى در طراحى زیر ساخت هاى نظام اسلامى و برنامه نویسى سیاست هاى کلان ، برجسته ترین راهبرد امام و رهبرى در حفظ و تداوم انقلاب اسلامى است .
1 ـ 1. امانت دارى و آینده نگرى

امام مى فرماید:

مـا مـکـلفـیـم تـا عـلاوه بـر ایـن کـه وضع فعلى را حفظ کنیم ، نگهبان آینده نظام و اسلام بـاشـیـم . ما باید پایه گذار خوب آینده باشیم . (صحیفه امام ، ج 19، ص 42) ماباید هـمـه چـیـز را به همان قوتى که امروز دارد، تحویل دسته بعد بدهیم ، و آن ها هم کوشش کـنـنـد کـه بـه همان قوت تحویل دسته بعد دهند. ما باید بنیان را محکم کنیم و به دسته بعد بدهیم تا پیش خدا مقصر نباشیم . (18 / 242)

از دیدگاه امام ، نظام اسلامى یک امانت الهى است و مردم ، کارگزاران و سیاستمداران باید امانت دار خوبى براى آیندگان باشند:

شـمـا الان امـانت بزرگى از دست این ملت تحویل گرفتید و مقتضاى امانتدارى این است که آن را بـه طـور شـایـسـتـه حـفـظ کـنـیـد و بـه طـور شـایـسـتـه بـه نسل آینده و دولت هاى آینده تحویل بدهید. (18 / 79)

بر همین اساس مقام معظم رهبرى دستور تدوین و تصویب سند چشم انداز بیست ساله را به مـجـمـع تـشـخـیـص مـصـلحـت نـظـام صـادر کـردنـد و پـس از آن اصـول سـنـد تـنـظـیـم و ابـلاغ شد. تا جهت کلى مسیر انقلاب براى توسعه در حوزه هاى داخلى و بین المللى براى آیندگان ترسیم گردد:

مـلت ایـران بـه عـنـوان یـک مـلت و یـک مـجـمـوعـه تـا قـبـل از پـیـروزى انـقـلاب اسلامى فرصت و مهلت این را نیافت که براى خود چشم اندازى تعریف کند، آن چشم انداز را انتخاب کند.71
2 ـ 1. تداوم سیاست هاى کلى

انقلاب اسلامى بر مبنا و اصول کلى پایه ریزى شده و استحکام یافته است ، بنابراین پـاى بـنـدى بـه این اصول باید به گونه اى باشد که سایر قوانین و مقررات و آیین نـامـه هـا از ایـن اصـول سـرچـشـمـه بـگیرد. امام ضمن بیان بخشى از محورهاى اصلى این اصـول کـلى ، تـداوم آن هـا را در قـالب عـدم وابـسـتـگـى سیاسى ، فرهنگى ، اقتصادى و نظامى ضامن استمرار و بقاى نظام مى داند.

ایـن کـشـور مـا کـه قـیـام کـرد، از اول هـم کـه قـیـام کـرد جـمـهـورى اسـلامـى و اسـتـقـلال کـامـل و نـه شـرقـى و نـه غـربـى را اعـلام بـه دنـیـا کـرد و از اول اعـلام کـرد بـه دنـیـا کـه ما نه تحت حمایت آمریکا و نه تحت حمایت شوروى و نه تحت حمایت هیچ قدرتى نیستیم ، ماییم و تحت عنایات خداى تبارک و تعالى و پرچم توحید که همان پرچم امام حسین علیه السلام است . (17 / 59)

مـقـام مـعـظـم رهـبـرى نیز براى تداوم خطوط کلى و سیاست هاى کلان نظام اسلامى تاءکید خاصى دارند:

((باید تصمیم بگیریم که خط انقلاب را به معناى حقیقى کلمه و بدون هیچ گونه کمبود و کـسـرى و پـذیرش ساییدگى در گوشه اى از این هدف ها با قاطعیت و قدرت به سمت هـدف هـاى انـقـلاب ادامـه دهیم .72)) ((روال کار بایستى تداوم و استمرار سیاست هاى کلى باشد که مجموعه ى نظام آن را براى آینده کشور تصویر کرده است .))73
3 ـ 1. تبلور هویت دینى (اجراى احکام اسلام )

احـیـاى دیـن مـهـم تـریـن انـگـیـزه پـیدایش انقلاب اسلامى و حضور مردم قهرمان و مبارز در عرصه هاى مختلف انقلاب بود. اجراى احکام اسلام در همه سطوح جامعه نیز برجسته ترین خواسته آنان به شمار مى رفت .

نـقـش انـقـلاب در بستر سازى احیاى احکام و ارزش هاى اسلام ناب و جایگزینى ضد ارزش هاى دینى را امام چنین بیان مى نماید:

((این نهضت و انقلاب ، همه این ها مقدمه این است از براى این که اسلام پیاده بشود.)) (16 / 13) ((مـا دنـبـال ایـن هـسـتـیـم کـه اسـلام تـحـقـق پـیـدا بـکـنـد، دنـبال اسم نیستیم که حالا ما اسم جمهورى اسلامى پیدا کردیم کافى است براى ما.)) (8 / 43) ((مقصد این است که کشور ما یک کشور اسلامى باشد، کشور ما در تحت رهبرى قرآن ، تحت رهبرى پیغمبر اکرم (ص ) و سایر اولیاء عظام اداره بشود.)) (7 / 531)

مقام معظم رهبرى و موفقیت در مسیر انقلاب راتحقق هویت دینى مى داند:

((مـا هـر جـا مـوفـق شـدیـم نـاشى از تبعیت از اسلام بوده ، هر جا ناموفق ماندیم ناشى از سرپیچى از اسلام بود.))74
4 ـ 1. پیروى از الگوها

قـیـام پیامبران در مقابل طاغوت ها و خصوصا نهضت انسانساز پیامبر اعظم (ص )، الگوى امـام خـمـیـنـى در شـیـوه مـبـارزه بـا رژیـم ستمشاهى و استقرار نظام جمهورى اسلامى است . بنابراین اهداف بلند پیامبر اکرم هم باید اهداف انقلاب باشد.

امام مى فرماید: ((آیا مقصد انبیا این است که ظالم نباشد فقط، یا مقصد بالاتر از این است . اگـر مـقـصـد بـالاتـر از ایـن اسـت ، باید ما هم که تابع انبیا هستیم و تابع مکتب اسلام هـسـتـیم ، به تبعیت از آن بزرگان دین و دنیا مقصدمان همان مقاصد باشد... الگو حضرت زهـرا(س ) اسـت ، الگـو پـیـغـمـبـر اسـلام اسـت . مـا وقتى مملکتمان اسلامى است . وقتى مى تـوانـیـم ادعـا کـنـیم که جمهورى اسلامى داریم که تمام این معانى که در اسلام است تحقق پیدا بکند، ما الان اول راه هستیم .))(7 / 530 ـ 533)
5 ـ 1. مدل توسعه

مـقـام مـعـظـم رهـبـرى مـدل تـوسـعـه نـظـام جـمـهـورى اسـلامـى را مـبـتـنـى بـر فـرهـنـگ اصیل اسلامى ایرانى و برخاسته از ایده هاى انقلابى ترسیم نمود:

تـصـور ایـن که سازندگى کشور با تعقیب هدف هاى انقلاب منافات دارد، تصورى متعلق بـه دشمنان است ؛ دوستان اشتباها این حرف را تکرار مى کنند ارزش هاى انقلاب این کشور رابـایـد آبـاد کـنـد و بـسـازد؛ ایـن دو بـا هـم هـسـتـنـد؛ حـفـظ ارزش ها و شعارها و هدف هاى اصیل انقلاب در کنار سازندگى و آبادانى و به سر و سامان رساندن کشور.75))((هدف عـمده عبارت است از ساختن کشورى نمونه که در آن ، رفاه مادى همراه با عدالت اجتماعى و تواءم با روحیه و آرمان انقلابى با برخوردارى از ارزش هاى اخلاقى اسلام تاءمین شود. هـر یـک از ایـن چـهـار رکـن اصـلى ضـعـیـف یـا مورد غفلت باشد، بقاى انقلاب و عبور آن از مـراحـل گـونـاگـون مـمـکن نخواهد شد.76))((مدل توسعه در جمهورى اسلامى به اقتضاى شـرایـط فـرهـنـگـى ، تـاریـخـى ، مـواریـث و اعـتـقـادات و ایـمـان ایـن مـردم یـک مدل کاملا بومى و مختص به خود ملت ایران است از هیچ جا نباید تقلید کرد.77))
6 ـ 1. استمرار راه امام (ره )

رهـبـر و بـنـیـانـگـذار انـقلاب و نظام جمهورى اسلامى با درایت و رهبرى حکیمانه و پیامبر گـونـه خود کاخ ‌هاى لرزان رژیم فرسوده دو هزار و پانصد ساله ستمشاهى را ویران و بـنـاى رفـیـع اسـلامـى رابـر پـایه آرزوهاى دینى استوار ساخت و دوران پر نشیب فراز انـقـلاب و عـمر با برکت خویش ‍ رهنمودها و راهبردهایى را با بیان و بنان نورانى خویش بر جاى گذاشت که براى همیشه فصل الخطاب سیاستگذاران نظام اسلامى است . مقام معظم رهـبـرى یـکـى از مؤ لفه هاى کار ساز و راهبردى رسیدن به قلمرو بلند نظام اسلامى را حرکت در مسیر تعیین شده امام خمینى مى داند:

راه امـام راه ایـمـان و راه عـدالت و راه پیشرفت مادى و راه عزت است ما پیمان بسته ایم که ایـن راه را ادامـه دهـیـم و بـر توفیق الهى ادامه خواهیم داد.78))((فرض این است که آن خط اصـیـل اسـلامـى و نـاب قـرآنـى کـه هـمـان خـط انـقـلاب اصـیـل و خـط امـام مـاسـت حفظ شود.79 ما مى توانیم همان خطى را که امام ترسیم کرده اند کاملا و دقیقا طى کنیم .80
2. حوزه فرهنگى

مکتب فکرى انقلاب اسلامى چارچوبى مطلوب براى تثبیت و تحکیم پایه هاى ارزشى آینده جـامـعـه اسـلامـى دارد. انـقلاب اسلامى در صدد زمینه سازى تجدید حیات عظمت تمدن جهان شمول اسلامى است و از این نگاه آینده انقلاب اسلامى یعنى بازسازى تمدن فراموش شده اسلامى در جهان امروز.

مـقـصـد کـاروان انـقـلاب اسـلامـى تـحـولات عـمـیـق فـکـرى در مـسـائلى چـون هویت یابى ، استقلال طلبى ، مدیریت ، سیاست ، فرهنگ ، اخلاق ، شناخت و ترویج ارزش هاى اسلامى و ایجاد تحول روحى در سطح فرد و اجتماع است ؛ نگاه آینده انقلاب را باید در پیام انقلاب اسـلامـى در احـیـاى دیـن مدارى و تفکر اسلامى در سطح جهان جستجو کرد. از دیدگاه امام و رهـبـرى فـرداى بـهـتـر در گـرو بـازگـشـت بـه اصـالت هـاى انسانى و احیاى اخلاقیات فـرامـوش شـده امـروز جـامعه جهانى است و نظام اسلامى به عنوان یک جامعه دینى و پویا دستیابى به چنین آینده اى را وجهه همت خود قرار داده است .
1 ـ 2. فقه و روحانیت

بـایـسـتـه هاى حوزه در اندیشه امام و رهبرى براى حفظ و پویایى فقه جواهرى ، طراحى بـرنـامـه هـاى دقـیـق آموزشى ، تبلیغى و تحقیقى است تا حوزه بتواند نبض تفکر و نیاز فرهنگى و عقیدتى آینده جامعه را همیشه در دست داشته باشد.

مقام معظم رهبرى خطاب به روحانیت مى فرماید:

آیـنـده مـتـعـلق بـه شـمـا و در دسـت هـاى شـمـاست . دل و دست و مغز و روح و زبان گویاى شـمـاسـت کـه آیـنـده کـشـور و انـقـلاب ، حـتـى آیـنـده اسلام و مسلمین را طراحى مى کند و مى سازد.81

امام خمینى معتقد بود که :

((حـکـومـت در نـظـر مـجـتـهـد واقـعـى ، فلسفه عملى تمامى فقه در تمامى زوایاى زندگى بـشـریت است ، حکومت نشان دهنده جنبه عملى فقه در برخورد با تمامى معضلات اجتماعى و سـیـاسـى و نـظـامـى و فـرهـنـگـى اسـت ، فـقـه تـئورى واقـعـى و کـامـل اداره انـسـان از گهواره تا گور است . هدف اساسى این است که ما چگونه مى خواهیم اصول محکم فقه را در عمل فرد و جامعه پیاده کنیم و بتوانیم براى معضلات جواب داشته باشیم . (21 / 289)

از این رو به حوزه ها و روحانیت سفارش مى کردند که :

هر روز بر دقت ها و بحث و نظرها و ابتکار و تحقیق ها افزوده شود. (21 / 425)
2 ـ 2. دانشگاه

تجربه مدیریتى بیانگر آن است که فعالیت و حضور قشر دانشگاهى در این عصر بیشتر از سایر اقشار جامعه است . از این رو امام و رهبرى همواره بر تهذیب دانشجویان و اسلامى شـدن دانـشگاه ها و تقویت جهات معرفتى و دینى دانشجویان و دانشگاهیان تاءکید داشته و دارنـد. زیـرا تـاءثـیر گذارى مدیران عالى و میانى در فرهنگ و رفتارهاى جامعه بیش از دیـگـران و حـتـى در بعضى موارد از روحانیون هم بیشتر است . امام تاءثیر این قشر آینده ساز را در سعادت و شقاوت جامعه بسیار مهم مى داند:

دانشگاهى یک عضو مؤ ثرى است که ما فردا همه چیزمان دست اینهاست . اگر ایران بخواهد یـک سـعـادتـى پـیـدا کند با دست اینها سعادت پیدا مى کند، اگر خرابى هم پیدا کند به دست اینها خرابى پیدا مى کند. (7 / 412)

مـقـام مـعـظـم رهـبـرى نـیـز دانشجویان را به آمادگى براى ساختن فردایى روشن فرا مى خواند:

جوانان دانشجو در محیطهاى دانشگاه به درس و علم و روحیه ى انقلابى و اسلامى ، حداکثر اهمیت را بدهند. جوانان ببینند که امروز و آینده چه قدر به وجود آن ها احتیاج است ، خودشان را براى آینده بسازند.82
3 ـ 2. نخبه پرورى

امـام قـدر دانـى و تـوجـه بـه نـخـبـگـان جـامـعـه را مـهـمـتـریـن عامل استقلال و خود کفایى مى دانند و همواره به دولتمردان تذکر مى دادند که :

وقـتـى مـا مـى تـوانـیـم بـه آیـنـده کـشـور و آیـنـده سـازان امـیـدوار شویم که به آنان در مسائل گوناگون بها دهیم . (21 / 99)

بـر دولت هـا و دسـت انـدرکـاران اسـت چـه در نـسـل حـاضـر و چـه در نـسـل هاى آینده که از (21/417) متخصصین خود قدردانى کنند و آنان را با کمک هاى مادى و معنوى تشویق به کار نمایند.

اکـنـون کـه بـا هـمـت و تـاءکـیـدات مـقـام مـعـظـم رهـبـرى بـنـیـاد نـخـبـگـان شـکـل گـرفـتـه اسـت شـایـسته است که از این فرصت مناسب نیازهاى آموزشى و پژوهشى جوانان شناسایى و ارتباط با مجامع علمى و دانشگاهى با حمایت هاى دولت در چارچوب یک تـشـکـیـلات مـنـظـم بـرقـرار شـود تـا ایـن اسـتـعـدادها و گنجینه گرانقدر نخبگان ، آینده درخشانى براى نظام اسلامى به ارمغان آورند.
4 ـ 2. تعلیم و تربیت

رسوبات فرهنگ غلط دوران گذشته در بستر جامعه هنوز چالش ها و ناهنجارى هایى را در خـانـواده و اجـتـمـاع پـدیـدار مـى سـازد. البـتـه لایـروبـى کـامـل ایـن بستر و زدودن آثار این فرهنگ در افکار و اندیشه ها یک عزم عمومى و ملى را مى طـلبد تا نسل فردا از این دام ها رهایى یابد و از همان دوران کودکى در خانواده و سپس در مـراکـز آمـوزشـى بـا مـعـیـارهـاى صـحـیـح دیـنـى و ارزشـى تـربـیـت شـود. امـام مـَراحـل پـایـه اى و اسـاسـى تـربـیـتـى یـک کودک را از خانواده تا تحصیلات ابتدایى ، تـکـمـیـلى و دانـشـگـاهـى و ورود بـه عـرصـه اجـتماع و مدیریت را براى ساختن کشور چنین ترسیم مى نماید:

... اسـاسـا تـربـیـت از دامان پاک مادر و جوار پدر شروع مى شود و با تربیت اسلامى و صـحـیـح آنـان اسـتـقـلال و آزادى و تـعهد به مصالح کشور پایه ریزى مى شود... باید دسـتگاه هاى آموزشى متعهد و دلسوز براى نجات کشور اهمیت ویژه اى در حفظ نو پایان و جـوانـان عـزیـزى کـه اسـتـقـلال و آزادى کـشور در آینده منوط به تربیت صحیح آنان است قـائل بـاشـنـد... بر معلمان متعهد و مسئول دبستانى و دبیرستانى است تا با کوشش خود جـوانـانـى را تـحـویـل دانـشـگـاه هـا دهند که با آگاهى از انحرافات گذشته دانشگاه بر فـرهـنـگ غنى و مستقل اسلامى ایرانى تکیه کنند، و بر اساتید متعهد است تا با باز شدن دانـشـگـاه ها در صورت مشاهده انحراف و گرایش جوانان به یکى از دو قطب قدرت و مکر، آنان را به توطئه ها و شیطنت ها آگاه کنند و جوانانى متعهد نسبت به مصالح کشور و آگاه بـه اهـداف اسـلام تـحـویـل جـامـعـه دهـنـد و مـطـمـئن بـاشـنـد کـه بـاایـن خـدمـت ، استقلال و ازادى کامل میهن عزیزشان تضمین خواهد شد. (15 / 245)

5 ـ 2. تعمیق معنویت

مـقـام مـعـظـم رهـبـرى نـهـادیـنـه سـازى ارزش هـاى بـه دسـت آمـده در طول انقلاب و بعد از آن را براى رسیدن به جامعه مطلوب ضرورى مى داند:

مـا در اول راهـیم آن تصویرى که از جامعه اسلامى در ذهن ماست با وضع کنونى ما فاصله ى زیـادى دارد. مـا تـوانستیم حصارى را بشکنیم و مانع را از سر راه حرکت به سمت دولت اسـلامـى بـرداریـم ... اولیـن و مـهـم تـریـن کـارى کـه پـیـش روى مـا قـرار دارد تـحـول مـعنوى و روحى انسان هاست ، ما متاءثر از تربیت هاى طولانى غیر اسلامى هستیم ، آنچه که هیجان عظیم انقلاب و دوران جنگ انجام داد، البته معجزه بود، اما تا این پدیده عمق پیدا بکند تا وقتى که اعماق و ضمائر را متحول نماید کار زیادى لازم است .83 آینده این حـرکـت بـه ایـن ترتیب خواهد بود که هر جا معنویتى عمیق تر و خالص تر و سالم تر و منطبق تر با فطرت بشر باشد، جاذبه بیشترى براى ملت ها خواهد داشت .84
3. حوزه سیاسى اجتماعى (نقش مردم در آینده سازى )
1 ـ 3. حضور مردم (مردم سالارى دینى )

مـردم رکن مهم ، اصلى و مکمل و متمم نظام جمهورى اسلامى به شمار مى آیند که در پیدایش ، شـکـل گـیـرى و استقرار حکومت جمهورى اسلامى و استمرار آن نقش بسیار مؤ ثرى دارند. امـام هـمـواره بـر نـقش تاءثیر گذار و تاریخساز مردم در نظام اسلامى تاءکید داشت و در وصـیـت نـامـه سـیـاسـى الهـى خـویـش ‍ آنـان را بـه حـضـور فـعـال و قوى و هوشیارانه در انتخابات هاى مختلف و شناخت توطئه ها دعوت کرد تا مردم سالارى دینى نظام خدشه ناپذیر بماند. (ج 21 / 421 ـ 422)

نـکـتـه مـهـم دیـگر استمرار روحیه دشمن شناسى و استکبار ستیزى مردم مبارز ایران است ، زیرا دشمنان با نقشه و نیرنگ و هجوم فرهنگى ، آهنگ بازگشت به میهن اسلامى و استحاله نـظـام اسـلامـى را دارنـد. امـام نـاکـامـى دشـمـنـان را در گـروه هـوشـیـارى و بـیـدارى نسل ها مى داند:

مـن بـه شما (ملت ) عرض مى کنم تا شما زنده اید آمریکا بر نمى گردد، شوروى هم بر نـمـى گـردد. در نـسـل هـا آتـیـه ، اگر ملت ها در نسل هاى آتیه به همین روش حرکت کنند و روحـانـیـون در هـمـه جا حاضر باشند و مردم در صحنه باشند و قواى نظامى و انتظامى ؛ قـواى نـظـامـى و انـتـظـامـىِ اسـلامـى بـاشـد. ایـن در طول تاریخ هم ان شاء اللّه نخواهد شد.)) (17 / 449)

مـؤ لفـه هـایـى مـانـنـد وحـدت و وفاق ملى و انسجام داخلى ارکان نظام جمهورى اسلامى از نـکـات مـهـمى است که به تقویت روحیه استکبار ستیزى مى انجامد و مقام معظم رهبرى آن را چنین ترسیم مى نماید که :

مـا بـه فـضـل الهى و با توکل به خدا و با استحکام همبستگى ملتمان و همبستگى ملت هاى دیـگـر بـا انـقلابمان ، در آینده هم مثل گذشته یک لحظه با آمریکا و زورگوئیهایش کنار نخواهیم آمد.85
2 ـ 3. جوانان

اکـثـریـت نـسـبـى جـمـعـیـت کـنـونـى ایـران اسـلامـى را جـوانـان تـشـکـیـل مـى دهند به همین دلیل جمهورى اسلامى ایران در رتبه جوان ترین کشورهاى دنیا جـاى گـرفـتـه اسـت ، پـایـه هـاى اصـلى انـقـلاب و عـنـصـر فعال جامعه جوانان هستند. آفرینش صحنه هاى پر شور انقلاب اسلامى و حماسه هاى هشت سـال دفـاع مـقدس حاصل حضور شورانگیز و مجاهدانه جوانان دیروز بود و سازندگى و اقـتـدار فـردا هـم مـرهون تلاش جوانان امروز است . امام جوانان را سرمایه عظیم کشور مى داند که سلامت و بهره ورى صحیح ازاین سرمایه موجب سرافرازى و تباهى آن موجب شکست نظام است .

مـمـلکـت ، مـملکت است به جوانش ، به نیروى انسانى اش ؛ چیزى که نیروى انسانى را به بـاد بـدهـد، مـمـلکت را به باد مى دهد. اگر یک مملکتى نیروى انسانى نداشته باشد، این مملکت نمى تواند اداره بشود. (9 / 453)

بـنـابراین ایشان به آینده سازان براى بهره گیرى جوانى و ثمر رسانى مفید در آینده چنین سفارش مى کند:

بـه جـوانـان عـزیـز کـشـورمـان ، بـه ایـن سـرمـایـه هـا و ذخیره هاى عظیم الهى و به این گـل هـاى مـعـطـر و نـو شـکـفـته جهان اسلام سفارش مى کنم که قدر و قیمت لحظات شیرین زنـدگـى خود را بدانید و خودتان را براى یک مبارزه علمى و عملى بزرگ تا رسیدن به اهداف عالى انقلاب اسلامى آماده کنید. (21 / 96)

حـضـرت آیـة اللّه خـامـنـه اى کـه اکـنـون سـکـان هـدایـت کـشـتى نظام را عهده دار است و آمار نوجوانان و جوانان جامعه نیز بیش از دوران رهبرى امام است ، همواره چشم امید به آنان دارد، تـا بـا تـهـذیـب ، تـحـصـیـل ، تـحقیق و پویایى و بالندگى ماءموریت و رسالت سنگین جـوانـان دیـروز را بـر دوش کـشـند و آینده اى درخشان و سربلند براى نظام اسلامى به ارمغان آورند:

((جـوانان دانشجو در محیطهاى دانشگاه به درس و علم و روحیه انقلابى و اسلامى ، حداکثر اهمیت را بدهند. جوانان ببینند که امروز و آینده چه قدر به وجود آن ها احتیاج است ، خودشان را بـراى آیـنـده بـسـازنـد.86))((آینده مال شماست ، ایران عزیز متعلق به شماست ، چشم انـداز را شما مى سازید و مى آرایید، شما علم را به پیش ببرید، فنّاورى را شما جوانان بـایـد پـیـش بـبـریـد، دفـاع در هـمـه حـوزه هـاى گـونـاگون را شماها بایستى به عهده بـگـیـریـد.87)) ((مـدیران و تصمیم گیران کشور در آینده شماها هستید، هم مى توانید این کشور را به اوج قله افتخار و ترقى برسانید... به افق دور دست نگاه کنید و ببینید چه بـایـد کـرد و چـالش هـایـى کـه در مـقابل ماست چیست ؟88))((تداوم راه پر افتخار انقلاب اسلامى که کشور را به قله رفیع هدف هاى بزرگ مى رساند به نیرو و نشاط جوانانه ى شما نیازمند است .89))
4. روابط بین الملل

انقلاب اسلامى ایران ماهیتى جهانى و پیام انبیایى به همراه دارد که در قالب تنگ زمان و مـکـان جـاى نـمـى گـیـرد. از ایـن رو در عـرصـه مـسائل بین المللى و جهانى با چالش هاى فراوانى روبروست .

امـام پـویایى و بالندگى انقلاب را در حمایت و ارتباط با مردم مستضعف جهان و حمایت از نـهـضـت هـاى آزادیـبـخـش در عـیـن رعـایـت احـتـرام مـتـقـابـل بـا کـشـورهـا و پـاى بـنـدى بـه اصل نفى سلطه گرى و سلطه پذیرى مى داند و مى فرماید:

ما اعلام مى کنیم که جمهورى اسلامى ایران براى همیشه حامى و پناهگاه مسلمانان آزاده جهان است و کشور ایران به عنوان یک دژ نظامى و آسیب ناپذیر نیاز سربازان اسلام را تاءمین و آنـان را بـه مـبـانـى عـقـیـدتـى و تـربـیـتـى اسـلام و هـمـچـنـیـن بـه اصول و روش هاى مبارزه علیه نظام هاى کفر و شرک آشنا مى سازد. (21 / 91 ـ 92)

مـقـام معظم رهبرى تلاش براى حفظ بُعد جهانى و بین المللى انقلاب رایادآور مى شود تا انقلاب اسلامى هیچ گاه از بیرون مورد تهدید قرار نگیرد:

در انـقـلاب مـا یـک بـُعد جهانى و بین المللى وجود دارد که یکى از مهم ترین ابعاد انقلاب ماست . از این بُعد نباید لحظه اى غفلت بشود.90

مـا بـراى جـامـعـه انـقـلابـى و اسـلامـى بـه دیـپـلمـاسـى انـقـلابـى و اسـلامـى قـائل هـسـتـیـم . بـایـد در درجـه اول جـهت گیرى اسلامى حفظ شود و گستاخى و شجاعت در مـقـابـل تـهـدیـدهـاى دشـمـنـان و قـدرت هـاى بـزرگ و نـیـز حـاکـمـیـت عقل و منطق بر تصمیم گیرى ها و حرکات مورد توجه قرار بگیرد.91
5. حوزه مدیریتى

نـقـش و کارکرد مدیران نظام اسلامى مهم ترین و تاءثیر گذارترین حوزه اى است که در فـرآیند دستیابى به آینده انقلاب اسلامى و تحقق آرمان ها خود را نشان مى دهد. البته در دیـدگاه امام و رهبرى نقش مردم و مدیریت نظام اسلامى همراه و همگام دیده شده است ، اما بر واقـع بـیـنى و آرمان گرایى و عملکرد مفید در عرصه مدیریت کلان و جزیى نظام تاءکید داشـتـند؛ زیرا پس از منصب رهبرى کارگزاران نظام مى توانند از جنبه مثبت و منفى در تمام ابعاد زندگى مردم اثر داشته باشند.
1 ـ 5. نخبگان و شایسته سالارى

امـام در شرایط پیچیده جهانى و وضعیت فرهنگى و سیاسى جامعه اسلامى معتقد بودند که مـتـخصصان و اندیشمندان لایق و متعهد رشته هاى مختلف باید در مناصبِ مناسب تخصص خود قرار داشته باشند:

اگـر افـاضـل و دانـشـمـنـدانـى که با فضیلت هستند، با فضیلت انسانى هستند اینها سر رشته دار یک کشور بشوند، فضیلت در آن کشور زیاد مى شود، براى این که در آن مقامى که هستند مردم به حسب عادت توجه به آن ها دارند. (14 / 35)

رهـبـر مـعـظـم انـقـلاب دربـاره دقـت مـسـئولان در انتخاب مدیران سطوح میانى و پایینى مى فرماید:

آن نـیـروى مـؤ مـن و بـا اخـلاص را جـسـتجو بکنید... در بین آن کسانى که توانایى کار را دارند، دنبال عنصر تقوا و تعهد واخلاص بگردید.92
2 ـ 5. امانتدارى

ارزش مـنـصـب هـاى حـکـومـتى در نظام اسلامى به خدمت رسانى به مردم و حفظ امانت هویت و جـایـگـاه حـقـوقـى و قـانـونـى آن مـسـئولیـت اسـت . امـام حـفـظ ایـن امـانـتـدارى در انـتـقـال بـه آیـنـدگـان راضـامـن سـلامـت مـسـئولان نـظـام و آیـنـده مشاغل مسئولیتى آن مى داند:

خدمتگزار باشید به این ملتى که آن دست هاى خیانتکار را قطع کرد و این امانت را به شما سـپـرد، شـما الان امانت بزرگى از دست ملت تحویل گرفتید و مقتضاى امانتدارى این است کـه آن را بـه طـور شـایـسـتـه حـفـظ کـنـیـد و بـه طـور شـایـسـتـه بـه نـسـل آیـنـده تـحـویـل بدهند. و مادامى که اینطور باشید ملت پشت شماست و مادامى که ملت همراه شما باشد هیچ آسیبى به شما و به کشور نمى رسد. (18 / 78 ـ 79)
3 ـ 5. کشف و به کارگیرىِ رمز موفقیت

نـکـتـه مـهـمـى کـه امام در دوران رهبرى به آن همواره اشاره دارد نقش مشاوران ، اطرافیان و مـعـاونـان در تـصـمـیـم سازى و تصمیم گیرى است . امام بر به کارگیرى مشاوران امین ، دلسوز، آینده نگر که عامل موفقیت مدیران سطوح عالى نظام شود تاءکید دارند.

دولتـمـردان از دانشمندان و متخصصان متعهد استمداد کنند تا راز موفقیت را به دست آورند. دولتـمـردان بـا رویـّه و فکر واحد براى رسیدن به آنچه صلاح اسلام و کشور است به پیش روند. (19 / 159)

عـمـلگـرایـى و پرهیز از شعارهایى که سطح مطالبات غیر واقعى مردم را افزایش دهد و نـیـز بـهـره بـردارى از امـکـانـات و فـرصـت هـا و تـوجه به اولویت هاى زندگى مردم و تـحـمـل سـخـتـى هـاى مـدیـریـتـى و مـسـئولیـت پذیرى و تکلیف نگرى جلب رضایت مردم ، پاسخگویى ، عدالت محورى و مبارزه با تبعیض ‍ و فساد، بخشى از وظایف و رسالت مهم و سـنـگین مجموعه مدیران نظام است که امام و رهبرى مطالب فراوانى در این زمینه دارند و از حوصله این مقاله بیرون است و همه آن ها در روند رو به رشد انقلاب و تحکیم و تثبیت و کارآمدى نظام اسلامى تاءثیر و نقش فراوانى دارند.
6. حوزه دفاعى

گـسـتـرش پـایـگـاه هـاى نـظـامـى ناتو در خاورمیانه و قفقاز مرکزى و نیز آسیاى میانه ، تـصـرف نـظـامـى عـراق و افـغـانستان توسط آمریکا و حضور نیروهاى بیگانه در خلیج فـارس و بـحـران آفـریـنـى هـاى رژیـم صـهـیـونـیـستى در لبنان و فلسطین و فشارهاى سیاسى بر ایران و سوریه همه از یک سناریوى قوى ، دقیق و از پیش طراحى شده براى مـهـار فـرهـنـگ انـقلاب اسلامى و احیانا تهاجم غافلگیرانه به جمهورى اسلامى حکایت مى کند.

امـام خمینى و بنیانگذار نظام اسلامى در سال 58 علاوه بر وجود ارتش کلاسیک و نیروهاى جـوان و مـؤ مـن سـپـاه و تـازه متولد یافته انقلاب ؛ فرمان بسیج همگانى راصادر کرد تا نـظـام اسـلامـى بـتـوانـد کـلیـه افرادى که توان پیدایش آمادگى دفاعى در وجود خود را احـسـاس مـى کـنـنـد تـحـت تـعـلیـم قـرار گـیـرنـد. ثـمـره ایـن شـجـره طـیـبـه در هـشـت سال دفاع مقدس کام ملت ایران را شیرین و طعم تلخ شکست را به دشمنان چشاند از این رو امام پس از دفاع مقدس نیز خواهان تحکیم و گسترش و تعمیق پایه هاى این درخت تناور در تـوده مـیـلیـونـى جـمـعـیـت ایـران اسـلامى بود تا لحظه اى که به وجود آنان براى دفع توطئه ها نیاز شد مورد استفاده قرار گیرد:

بزرگترین ساده اندیشى این است که تصور کنیم جهانخواران خصوصا آمریکا و شوروى از مـا و اسـلام عـزیـز دسـت بـرداشـتـه انـد، لحـظـه اى نـبـایـد از کـیـد دشـمـنـان غـافـل بـمـانـیـم . در نـهاد و سرشت آمریکا و شوروى کینه و دشمنى با اسلام ناب محمدى صـل اللّه عـلیـه و آله و سلم موج مى زند. باید براى شکستن امواج طوفان ها و فتنه ها و جـلوگـیـرى از سیل افت ها به سلاح پولادین صبر و ایمان مسلح شویم . ملتى که در خط اسـلام نـاب مـحـمـدى (ص ) و مـخـالف بـا اسـتـکـبـار و پول پرستى و تحجر گرایى و مقدس نمایى است . باید همه افرادش بسیجى باشند و فنون نظامى و دفاعى لازم را بدانند: چرا که در هنگامه خطر ملتى سربلند و جاوید است که اکثریت آن آمادگر لازم و رزمى را داشته باشد. خلاصه کلام ، اگر بر کشورى نواى دلنـشـیـن تـفـکـر بـسـیـجى طنین انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهانخواران از آن دور خواهد گردید واِلّا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند. (21 / 194 ـ 195)

امـام دربـاره سـازمـانـدهـى ، نـوآورى تجهیزات و تقویت بنیه عقیدتى ، سیاسى و نظامى نیروهاى مسلح که مى تواند در آینده مدافع آرمان ها و ارزش هاى انقلاب و حافظ کیان نظام جمهورى اسلامى باشد، مسئولان نظام و فرماندهان عالى نیروهاى مسلح فرمود:

در هـیـچ شـرایـطـى از تـقـویـت نیروهاى مسلح و بالا بردن آموزش هاى عقیدتى و نظامى و تـوسـعه تخصص هاى لازم و خصوصا حرکت به طرف خودکفایى نظامى غفلت نکنند و این کـشـور را بـراى دفـاع از ارزش هـاى اسـلام نـاب و مـحـرومـین و مستضعفین جهان در آمادگى کامل نگه دارند و مبادا توجه به برنامه هاى دیگر موجب غفلت از این امر حیاتى گردد که مـطـمـئنـا غـفـلت از تـقـویـت بـنـیه دفاعى کشور، طمع تهاجم و تجاوز بیگانگان و نهایتا تحمیل جنگ ها و توطئه ها را به دنبال مى آورد. (21 / 357 ـ 358)

مـقـام مـعـظـم رهـبـرى ضـرورت آمـادگـى دفـاعـى بـراى هـمـیـشـه و نسل فردا را طرح هاى دشمن براى حمله به اسلام و نظام اسلامى مى داند:

انـقـلاب اسـلامـى ایـران نـبـرد زیـادى داشـت و هـنـوز دارد و در آیـنـده هـم خـواهـد داشـت . دلیل اصلى این قضیّه این است که انقلاب ما براى اسلام بود.93
7. فرایند ظهور منجى بشریت

نـظام جمهورى اسلامى در نظر امام و رهبرى زمینه ساز ظهور حق در گستره گیتى و حاکمیت الگـوى تـوحـیـدى امت و امامت معصوم است . و تلاش در تمام حوزه هاى مطرح این بحث زمینه سازى براى ظهور حضرت است . امام خمینى به صراحت اعلام مى کند:

مـسـئولان مـا بـایـد بـدانـنـد کـه انقلاب ما محدود به ایران نیست . انقلاب مردم ایران نقطه شـروع انـقـلاب بـزرگ جـهـان اسـلام بـه پرچمدارى حضرت حجت ـ ارواحنا فداه ـ است که خـداوند بر همه مسلمانان و جهانیان منّت نهد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد. (21 / 327)

امـام ضـمـن نـقـد تـفـکرات ناصواب برخى اشخاص و گروههایى که با ترویج فساد و دورى از سـیـاسـت اصـیـل و عـمـیـق اسلامى خواهان زمینه سازى ظهور مى شوند و یا برخى قـاعـدیـن کـوتاه نظر و ولایتى هایى که از تاءیید نظام جمهورى اسلامى گریزان هستند. مـبـارزه بـا ظـلم و فـسـاد و اسـتـمرار راه صحیح نظام جمهورى اسلامى در سراسر جهان را زمینه ساز ظهور مى داند و همگان را به اجراى آن فرا مى خواند:

آقـا ایـن طـور نـیـسـت کـه حـالا کـه ، منتظر ظهور امام زمان سلام اللّه علیه هستیم پس دیگر بـنـشـیـنـیـم در خـانـه هـایـمـان تـسـبـیـح را در دسـت بـگـیـریـم و بـگـویـیـم عجل على فرجه ، عجل با کار شما باید تعجیل شود، شما باید زمینه را فراهم کنید براى آمدن او. (18 / 269)

ما (اگر) بتوانیم جلوى ظلم را بگیریم باید بگیریم . تکلیفمان است ، ضرورت اسلام و قـرآن تـکلیف ما کرده است که باید برویم همه کار را بکنیم فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک بکنیم ، کار را همچو بکنیم که مهیا بشود عالم براى آمدن حضرت (مهدى ) سلام اللّه علیه . (21 / 17)

مـقـام مـعـظـم رهـبـرى بـراى آمـاده سـازى افـکـار عمومى و نظام اسلامى و فرایند ظهور مى فرماید:

بـراى ظـهـور مـهـدى مـوعـود (ارواحـنـا فـداه ) زمـیـنـه بـایـد آمـاده بـشـود و آن عـبـارت از عمل کردن به احکام اسلامى و حاکمیت قرآن و اسلام است .94

و خطاب به فرماندهان و پاسداران و سربازان امام زمان مى فرماید:

شـمـا مـوظفید این نظام را به شکل پیراسته ، سالم و خالص حفظ کنید به همان شکلى که بـشـود بـه حـضرت ولى عصر ارواحنا فداه تحویل داد، این وظیفه بزرگ شما جوان هاست .95

امـام پـایـان مـسیر رودخانه خروشان انقلاب را ورود به اقیانوس بیکران حکومت مهدوى مى دانـد و مـجـموعه نظام اسلامى را امانتى الهى معرفى مى کندکه باید به صاحب اصلى آن تقدیم کرد:

مـن امـیـدوارم کـه ایـن کـشـور بـا همین قدرت که تا اینجا آمده است و با همین تعهد و با همین بـیـدارى ، که از اول قیام کرده است و تا اینجا رسانده است باقى باشد، این نهضت و این انـقـلاب و قـیـام تـا صـاحـب اصـلى ان شـاء اللّه بـیاید و ما و شما و ملت ما امانت را به او تسلیم کند. (15 / 385)
جمع بندى و نتیجه گیرى

یـکـى از اهـداف انـقـلاب اسلامى ایران از دیدگاه و سیره عملى امام خمینى (ره ) و مقام معظم رهـبـرى نـفـى وضـع گـذشـتـه ، بـهـبـود و سـامـان یـابـى حال و ترسیم نظام ایده آل آینده است و دلیل رویکرد به اندیشه امام و رهبرى از آن روست کـه انـدیشه هاى تابناک حضرت امام خمینى (ره )، فرهنگ جامع انقلاب اسلامى است که با تـار و پـود اعـتـقـادات دیـنـى مـردم در هـم تـنـیـده اسـت و در لحـظـه هـاى زنـدگـى نسل اول و دوم انقلاب حضور مستمر دارد. گفتار و نوشتارهاى مقام معظم رهبرى نیز ترسیم کـنـنـده ادامـه راه امـام و زمـیـنـه سـاز اجراى طرح ها براى استحکام بنیان هاى نظام جمهورى اسـلامـى اسـت . طـراحـى آیـنـده و هـدف گـذارى هاى امام و رهبرى از عمق درایت ، هوشیارى و امـیـدوارى بـه آیـنـده و اعـتـقـاد بـه الهى بودن این انقلاب حکایت مى کند زیرا این یک وعده قرآنى است که فرموده :

((خدا به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند وعده داده است که حتما آنـان را جـانشین (خود) قرار دهد. همان گونه که کسانى را که پیش از آنان بودند جانشین (خود) قرار داد و آن دینى را که برایشان پسندیده است به سودشان مستقر کند و بیمشان را به ایمنى مبدّل گرداند.))96

از ایـن رو امـام و رهبرى به آینده کاملا امیدوار بودند و ضمن نگرانى از برخى نارسایى هـا و دغـدغـه هـا از کـژ راهه ها و آسیب هایى که مسیر تکاملى انقلاب را تهدید مى کند، افق نـظـام و انـقلاب را روشن مى دیدند و یاءس را که از جنود شیطان است طرد مى کردند و از مـدیـران و اصحاب رسانه مى خواستند که با تمام توان و امکانات و کارکردهاى مثبت خود افق آینده را در چشم مردم روشن ترسیم کنند و روح امید باور و خود اتکایى و خود باورى را بـراى رسیدن به آن قله هاى رفیع بدهند و این بزرگترین خدمت به انقلاب اسلامى و نـظـام مـردم سـالارى دیـنـى اسـت . ان شـاء اللّه ایـن رهـنمود و بایسته هاى امام و رهبرى در مـوضـوع الزامـات آنـیـده انـقـلاب اسـلامـى مـسـئولیـت مـدیـران و فرماندهان سپاه را براى بـرافـراشـتـه نـگـاهـداشـتـن پـرچـم پـرافـتـخـار انـقـلاب و هـراسـت و حـفـظ و تحویل آن به نسل فردا بازشناسد.

حـسـن ختام نوشتار را به گفتارى از امام خمینى (ره ) که لبریز از امید و ترسیم گر راه دستیابى به آینده درخشان این انقلاب است مزین مى کنیم :

مـن امـیـدوارم کـه به یُمن برکت حضرت صاحب ـ سلام اللّه علیه و روحى فداه ـ این کشور، کشور پیشرفته اى بشود، از حیث اخلاق ، از حیث دیانت ، از حیث معنویات و از حیث همه چیزها، و مـادیـات و هـمـه چیز. و بحمد اللّه ما هر روزى را که مى گذرانیم از روز سابق براى ما بهتر است .)) (18 / 396)