راهبردهای آموزش در علوم پزشکی

اهداف: تقلب به عنوان یکی از عوامل مهم تهدیدکننده یادگیری فراگیران در میان دانشجویان شایع است. هدف از این مطالعه، تعیین نظرات دانشجویان درباره تقلب امتحانی و راهکارهای مقابله با آن بود. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 169 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه در نیم سال دوم سال تحصیلی 93-1392 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسش نامه پژوهشگرساخته جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS 11.5 و آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و توزیع فراوانی نسبی و مطلق) و تحلیلی مناسب (مجذور کای و آنووای یک طرفه) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: 45% دانشجویان تقلب را تجربه نموده بودند. از نظر دانشجویان، از بین عوامل موثر در وقوع تقلب، حجم زیاد مطالب درسی (2/51%) و سخت بودن واحد درسی (6/41%) بیشترین درصد را به خود اختصاص دادند. وجدان فردی (3/35%) و باورها و اعتقادات شخصی (3/33%)، مهم ترین عوامل بازدارنده دانشجویان از تقلب بود. نگاه کردن از روی دست دیگران یا در معرض دید قراردادن برگه ها، دریافت یا ارسال پاسخ سئوالات از طریق ایما و اشاره و دریافت و ارسال پاسخ سئوالات به صورت شفاهی، رایج ترین روش های تقلب از نظر دانشجویان بودند. نتیجه گیری: پدیده غیراخلاقی تقلب نیاز به توجه بیشتری از طرف اساتید، مدیران آموزشی و پژوهشگران دارد. با این وجود بسیاری از انواع تقلب با وضع قوانین، آموزش درست و مدیریت آموزشی قابل اجتناب است.

اهداف: فرآیند ارزیابی در قالب ارزیابی تکوینی و نهایی صورت می گیرد. ارزیابی تکوینی باید همراه با ارایه بازخورد صورت گیرد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر بازخورد شفاهی بر پیامدهای یادگیری دانشجویان پرستاری در دانشکده علوم پزشکی آبادان انجام گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه مداخله ای از نوع نیمه تجربی، 33 نفر از دانشجویان ترم پنجم کارشناسی پرستاری دانشکده علوم پزشکی آبادان که دوره کارآموزی بخش کودکان را در نیم سال اول سال تحصیلی 93- 1392 گذراندند، به روش نمونه گیری آسان و دردسترس (19 نفر در گروه مداخله و 14 نفر در گروه کنترل) انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، فرم مشخصات شرکت کنندگان، پرسش نامه خودایفا در حیطه یادگیری شناختی و چک لیست یادگیری مهارت های بالینی بود. هر مربی در هر دو نوع روش آموزشی حضور داشت. در گروه مداخله، مربی بایستی حداقل یک نوبت در روز و در نزدیک ترین زمان ممکن به عملکرد دانشجو، بازخورد شفاهی را ارایه می نمود. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 17 و آزمون های آماری مجذورکای، من ویتنی، T مستقل و T زوجی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: در هر دو گروه، میانگین نمرات فراگیران در حیطه یادگیری شناختی نسبت به پیش آزمون به طور معنی داری بهبود یافت (001/0=p). همچنین تفاضل میانگین نمرات یادگیری بین دو گروه، از نظر آماری معنی دار بود (001/0=p). در حیطه مهارت های بالینی، میانگین نمرات در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل تفاوت آماری معنی داری داشت (001/0=p). نتیجه گیری: بازخورد شفاهی می تواند موجب ارتقای یادگیری شناختی و یادگیری مهارت های بالینی دانشجویان پرستاری شود.

اهداف: بسیاری از صاحب نظران معتقدند که آموزش تفکر انتقادی در فعالیت های اجتماعی و به خصوص تعاملات افراد موثر است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش تفکر انتقادی بر رشد مهارت های اجتماعی دانشجویان پزشکی انجام شد. روش ها: این پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون در سال 1392 انجام شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانشجویان پزشکی سال اول دانشگاه علوم پزشکی ارومیه بودند که از بین آنها 200 نفر (100 نفر برای گروه کنترل و 100 نفر برای گروه آزمایش) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. میزان مهارت های اجتماعی دانشجویان از طریق پرسش نامه استانداردشده ﻣﺎﺗﺴﻮن در مراحل پیش آزمون و پس آزمون (بعد از آموزش تفکر انتقادی) مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آنالیز کوواریانس یک طرفه انجام شد. یافته ها: آموزش تفکر انتقادی بر افزایش مهار ت های اجتماعی مناسب (003/0=p)، کاهش مهارت های اجتماعی نامناسب (005/0=p)، کاهش تکانشی عمل کردن و سرکش بودن (002/0=p)، برتری طلبی (044/0=p) و افزایش رابطه با همسالان (0001/0=p) تاثیر معنی داری داشت. نتیجه گیری: آموزش تفکر انتقادی بر رشد مهارت های اجتماعی دانشجویان پزشکی موثر است.

اهداف: آزمون های پیشرفت تحصیلی از دیرباز نقش مهمی در آموزش داشته و به دلیل همین نقش همواره مورد نقد، بررسی و مطالعه بوده است. هدف این مطالعه، بررسی وضعیت کاربرد انواع آزمون های (روش های ارزش یابی) پیشرفت تحصیلی در بین اساتید دانشگاه علوم پزشکی ایلام بود. ابزار و روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام در نیم سال دوم سال تحصیلی 93-1392 (90 نفر) به روش کل شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته 29سئوالی بود که میزان کاربرد آزمون توسط استاد را ارزیابی می نمود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 16 و آزمون T استیودنت و آنووای یک راهه انجام شد. یافته ها: 76 نفر (8/93%) از شرکت کنندگان، بیشترین تاکید را بر استفاده از آزمون پایان ترم داشتند. پرکاربردترین روش ارزش یابی پیشرفت تحصیلی، استفاده از سئوالات چندگزینه ای با فراوانی 76 نفر (8/93%) و کم کاربردترین روش ارزش یابی پیشرفت تحصیلی روش ارزش یابی 360درجه با فراوانی 4 نفر (9/4%) بود. مقایسه میانگین نمرات دیدگاه شرکت کنندگان بر حسب جنسیت و رتبه علمی تفاوت معنی داری را نشان نداد، اما مقایسه میانگین نمرات بر حسب دانشکده، در بیشتر مولفه ها تفاوت معنی دار نشان داد (05/0p<). نتیجه گیری: با توجه به تاکید اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام بر استفاده و به کارگیری نتایج ارزش یابی پایانی، روش های ترجیحاً کم زحمت و متداول و همچنین تنوع اندک روش های ارزش یابی پیشرفت تحصیلی دانشجویان، توجه به روش های نوین ارزش یابی پیشرفت تحصیلی و برگزاری دوره های آموزشی مناسب برای اساتید ضرورت دارد.

اهداف: رویکردهای یادگیری، مجموعه ای از فعالیت های ذهنی فراگیران در هنگام مطالعه هستند که برای دریافت، سازمان دهی و یادآوری موثرتر اطلاعات به کار می روند. هدف این پژوهش، بررسی رویکردهای سطحی، استراتژیک و عمیق یادگیری در میان دانشجویان بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی- پیمایشی در سال تحصیلی 92-1391، 380 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان (152 پسر و 228 دختر) با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با جنسیت انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه برگرفته از پرسش نامه رویکردها و مهارت های مطالعه برای دانشجویان تیت و همکاران استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون های Tتک متغیره، Tمستقل، تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی بنفرونی در نرم افزار SPSS 20 صورت گرفت. یافته ها: 179 نفر از دانشجویان (1/47%) از رویکرد استراتژیک، 133 نفر (0/35%) از رویکرد سطحی و فقط 68 نفر (9/17%) از رویکرد عمیق استفاده می کردند. در دو رویکرد عمیق (001/0p<) و استراتژیک (005/0p<) بین میانگین نمرات دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود داشت. بین گروه های سنی نیز در رویکرد سطحی (01/0p<) و رویکرد عمیق (005/0p<) تفاوت آماری معنی دار وجود داشت. نتیجه گیری: بیش از 80% دانشجویان برای مطالعه و یادگیری از رویکردهای سطحی و استراتژیک استفاده می کنند که متکی بر حافظه و نتیجه محور است. در مقابل، دانشجویان گرایش کمتری به استفاده از رویکرد عمیق در یادگیری دارند.

اهداف: دانشجویان رویکردهای مطالعه خود را براساس شیوه های ارزش یابی اساتید تنظیم می کنند. شیوه های فعلی ارزش یابی از آموخته های فراگیران دارای نارسایی هایی است. هدف این پژوهش، بررسی چالش های ارزش یابی از آموخته های دانشجویان در دانشگاه های علوم پزشکی و تاثیر این چالش ها بر رویکرد مطالعه عمل فکورانه بود. ابزار و روش ها: این پژوهش توصیفی- پیمایشی در کلیه دانشجویان دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و مقطع علوم پایه دکترای حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال 1393 انجام شد و 357 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسش نامه های شناسایی چالش های ارزش یابی دانشجویان و رویکرد مطالعه عمل فکورانه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آمار توصیفی، تکنیک تحلیل عاملی تاییدی و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای لیزرل و SPSS 20 انجام شد. یافته ها: چالش های مربوط به عدم توجه به تفاوت های فردی (81/0) بیشترین و چالش های مربوط به عدم استفاده از ارزش یابی های غیرعینی (73/0) کمترین بار عاملی را داشتند. تاثیر چالش های ارزش یابی بر مطالعه عمل فکورانه دانشجویان 74/0- بود (01/0=p). نتیجه گیری: هر چه تجربیات آموزشی برای دانشجویان محسوس و در محیط بیشتر تعاملی صورت بگیرد و به نوعی تفاوت های فردی و قابلیت های آنها شناسایی و به رسمیت شناخته شود، چالش های موجود در شیوه های فعلی ارزش یابی از دانشجویان به حداقل می رسد و رویکرد مطالعه عمل فکورانه را تحت تاثیر قرار می دهد.

اهداف: هوش فرهنگی دامنه جدیدی از هوش است که می تواند باعث افزایش سازگاری دانشجویان شود و یادگیری آنان را تحت تاثیر قرار دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر هوش فرهنگی بر خودراهبری در یادگیری دانشجویان انجام شد. ابزار و روش ها: این پژوهش علّی- مقایسه ای در سال 1394 در دانشجویان دختر رشته پرستاری مقطع کارشناسی شهر قم انجام شد. 86 دانشجوی دختر پرستاری از یکی از دانشگاه های شهر قم به روش خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. پرسش نامه هوش فرهنگی آنگ و همکاران و پرسش نامه یادگیری خودراهبرِ فیشر، کینگ و تاگو توسط نمونه ها تکمیل شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 19 و با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک راهه و تحلیل واریانس چندمتغیره تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: میانگین نمرات یادگیری خودراهبر و دو مولفه خودمدیریتی و رغبت به یادگیری، در دانشجویان دارای هوش فرهنگی بالا به طور معنی داری بالاتر از دانشجویان با هوش فرهنگی پایین بود. اما در مولفه خودکنترلی بین دانشجویان با هوش فرهنگی بالا و پایین تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: هر چه هوش فرهنگی فرد بالاتر باشد، خودراهبری در یادگیری، خودمدیریتی و رغبت به یادگیری نیز بالاتر است.

اهداف: ارزیابی مستمر خدمات آموزشی برای حفظ و ارتقای کیفیت آموزش ضروری است. دانشجویان اصلی ترین منبع برای بررسی نقاط قوت و ضعف آموزش هستند. این مطالعه با هدف بررسی مشکلات آموزشی از دیدگاه دانشجویان دانشکده دندان پزشکی مشهد انجام شد. مشارکت کنندگان و روش ها: در این مطالعه کیفی در سال 1391، 25 نفر از دانشجویان دانشکده دندان پزشکی مشهد در سه دوره آموزشی شامل علوم پایه، فیزیوپاتولوژی و کارآموزی شرکت داشتند و نظرات آنان طی بحث گروهی، پیرامون هدف اصلی، ضبط و پیاده شد. برای شناسایی ذهنیت های مختلف نسبت به وضعیت آموزش از روش شناسی کیو استفاده شد. سپس اطلاعات در قالب عبارات و به عنوان ""نمونه مرتب سازی کیو"" در اختیار دانشجویان قرار گرفت و نتایج با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی مختص به مطالعات کیو آنالیز شد. یافته ها: در مرحله اول آنالیز کیو، افراد براساس ذهنیت های خود درباره مشکلات آموزشی، طبقه بندی شدند. اما به دلیل همبستگی جزیی میان عبارت ها، تحلیل عاملی اکتشافی در شناسایی این ذهنیت ها کمک زیادی ننمود. لذا عبارت ها با استفاده از شیوه پدیدارشناسی حیطه بندی شد و در چهار حیطه شامل؛ حرفه ای گری، امکانات و تجهیزات آموزشی، مدیریت آموزشی و ارزشیابی قرار گرفت. نتیجه گیری: مهم ترین مشکلات آموزشی دانشکده دندان پزشکی مشهد از دیدگاه دانشجویان، نبود آموزش کافی در مبحث اخلاق حرفه ای، عدم تناسب تعداد دانشجویان و امکانات آموزشی در فانتوم و بخش، وضع نامناسب کتابخانه علمی، عدم استفاده از تکنیک های مشارکت دانشجویان، عدم کفایت برخی از واحدهای بالینی و نمره دهی سلیقه ای و بدون معیار است.