پرستو کلاهدوزها

پرستو کلاهدوزها

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۸ مورد از کل ۸ مورد.
۱.

رویکردها و راهکارهای ضداستعماری مکاتب فکری اسلامی هندوستان (مطالعه موردی قرن نوزدهم میلادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 129 تعداد دانلود : 797
پیشینه و زمینه سالهای سده نوزدهم میلادی از حیث تسلط قدرت های استعماری غربی بر برخی سرزمین های اسلامی شرقی و متعاقب آن، تلاش عالمان دینی و رهبران سیاسی آن ممالک در برخورد با پدیده نوظهور استعمار و غرب زدگی توده ها، بسیار مهم ارزیابی می گردد. در هندوستان با عنایت به ثروت بیکران آن سامان، این نقش و تاثیر، به دلایل قابل ذکری، چندچندان است. پیدایش سه مکتب فکری اسلامی یعنی دیوبند، علیگره و ندوه العلماء در این قرن و نیز مواضع ضداستعماری هر یک، که به تدریج منجر به سقوط استعمار انگلستان در سرزمین هندوستان گردید، در خور توجه بوده و انگیزه پژوهش نگارندگان نیز به شمار می آید. نوشتار پیش رو با طرح این سوال: (مکاتب فکری اسلامی قرن نوزدهم، چه ایده ها و اقداماتی در برخورد با استعمار شبه قاره داشته اند؟) بنا دارد با بهره گیری از روشی توصیفی – تحلیلی، مقدمتا به بسترهای حضور و علل تداوم استقرار استعمار در هند بپردازد، پس آنگاه، مکاتب سه گانه اصلاح طلبانه اسلامی آن منطقه را به ترتیب تاریخ تاسیس و فعالیت آنها معرفی نموده و نهایتا رویکردها و راهکارهای ضداستعماری هر کدام را به طور جداگانه مورد توصیف و تحلیل قرار دهد.
۲.

گفتمان اصلاح دینی در شبه قاره هند قرن نوزدهم (سر سیّد احمد خان)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 221 تعداد دانلود : 425
از آنجا که جریان اصلاح طلبی اسلامی برآن است تا تفسیری نوین از مبانی دینی، متناسب با مقتضیات زمان و مکان ارائه دهد تا آن را از گزند انحطاط و انحراف رهایی بخشد، این گفتمان همواره در بین نواندیشان دینی و احیاگران مذهبیِ اقصی نقاط جهان اسلام از جایگاه برجسته ای برخوردار بوده است. منتها، گوناگونیِ رویکردها و راهکارهای این مصلحان، بی شک ضمن متأثرشدن از فرایندهای متفاوت فکری-عملی آن ها، به متفاوت بودن ساختار سیاسی-اجتماعی محل زایش و تکامل بینش آن ها نیز بازمی گردد. با این وصف، سید احمدخان، دگراندیشِ قرن نوزدهم شبه قاره، در دورانی می زیست که این منطقه جغرافیایی از لحاظ سیاسی، شدیداً تحت حاکمیت استعمار بریتانیا به سر می برد و از حیث عقیدتی نیز مسلمین هند در قهقرای تفکرات دینی قرار داشتند. این شرایط بحرانی موجب شد تا وی به تحولی عمیق در باورهای عقیدتی و رفتارهای سیاسی مسلمانان بیندیشد و پیشرفت علمی آنان را بنیادی ترین راه نجاتشان از عقب ماندگی بداند. او در کنار ارائه برنامه های مختلف خویش، ارتباط سازش مدارانه با غرب را نیز تجویز می کرد و این مهم ترین علت مخالفت جدی جامعه سنتی-مذهبی با شیوه اصلاحی وی بود. نوشتار حاضر می کوشد با طرح این سؤال که رویکردها و راهکارهای مصلحانه سید احمدخان چه تأثیراتی در بازسازی تفکر دینی مسلمانان هند داشت؟ با استفاده از روشی توصیفی-تحلیلی، ضمن آشنایی با وضعیت مسلمانان آن روز، به بررسی تفکرات و اقدامات سید احمدخان در راستای برون رفت جامعه اسلامی هند از جمود و تحجّر بپردازد.  
۳.

فرقه مرجئه در بستر سیاست و حاکمیت امویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عراق خوارج شام خلافت اموی فرقه مرجئه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ بنی امیه
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : 985 تعداد دانلود : 294
تحولات پس از رحلت پیامبر(ص)، همچنانکه بر سایر وجوه جامعه نوپای اسلامی اثر گذاشت، در پیدایش فرقه مرجئه نیز موثر بود. در این میان، جهتگیریهایی که در پی جنگ جمل و صفین پدید آمد، بر تمایلات سیاسی و مذهبی مسلمانان ازجمله آشکار شدن گرایشهای مرجئی تأثیر بیشتری داشت. مرجئه اولیه که با پرهیز از قضاوت در مورد دو جبهه علوی و عثمانی، اعلام موجودیت کرده بودند؛ بمرور توجیه کلامی مناسبی در تأیید سکوت خود بکار بستند که همانا به تعریف خاص ایشان از ایمان، یعنی نقطه ثقل تفکر مرجئی، منتهی شد. این برداشت که بر کنش سیاسی آنها تأثیر مستقیم داشت، بجریانی اثرگذار در سیر تحولات سیاسی- فرهنگی در اسلام تبدیل گردید؛ تا جاییکه همگرایی یا واگرایی آنها با حاکمیت بنی امیه و سهم ایشان در میزان مشروعیت امویان، محل بحث جدّی بوده است. نوشتار حاضر با طرح این سوال که: رویکرد کلامی مرجئه و ماهیت قدرت در نزد ایشان در سیر تحولات سیاسی قلمرو اسلامی در خلافت اموی چه تأثیری داشت؟ بر آن است با رویکردی تبیینی-تفسیری، ضمن مروری بر بینش اعتقادی مرجئه و جایگاه آنها در مقابل جریان خوارج؛ دو دیدگاهی را که به همسویی یا رویارویی مرجئه با خلافت اموی باور دارد، مورد نقد و بررسی قراردهد.
۴.

بررسی نظریة رنسانس اسلامی در تفکرات اقبال لاهوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استعمار غرب رنسانس اسلامی اقبال لاهوری احیای فکر دینی انحطاط مسلمانان استقلال پاکستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 960 تعداد دانلود : 842
مسئلة تجدید حیات اسلام و در مرحلة پیش رفته تر آن، «رنسانس اسلامی»، به طور ویژه در دو قرن اخیر از طرف مصلحان و متفکران دینی جهان اسلام، به منظور حل و فصل مسئلة عقب ماندگی و نیز برخورد با مسئلة هجوم فرهنگ و استعمار غربی، مطرح شده است. به عقیدة بسیاری از محققان، اقبال لاهوری از مهم ترین اصلاح گران دینی است که در استمرار جنبش احیاگری نقش عمده ای داشته است. او فیلسوفی آشنا با مبانی فکری اسلام و مسلمانی آگاه به وضعیت جوامع اسلامی بود و با این دانش و بینش، فعالیت های اصلاح طلبانة خود را ادامه می داد و در نهایت ایدة یک کشور مستقل را برای اولین بار در میان مسلمانان هندوستان مطرح کرد. اقبال در عرصة شعر و ادب از نوادر به شمار می رفت و سروده های خود را در خدمت آگاهی توده ها و بیدار کردن آنان قرار می داد؛ تا جایی که اکنون در نگاه اغلب اندیشمندان، وی یکی از نخستین منادیان وحدت اسلامی در جهان به شمار می رود. عمده ترین مباحث رنسانس اسلامی اقبال در کتاب احیای فکر دینی در اسلام تبیین شده و محور اساسی جهان بینی وی فلسفة «خودی» است. این نوشتار بر آن است ضمن تعریف جریان رنسانس اسلامی، آن را در آثار اقبال بازشناسد و علل گرایش او بدین مقوله را ارزیابی و سپس میزان تأثیرگذاری نظریات وی در جهان اسلام را تحلیل کند.
۵.

کانون نشر حقایق اسلامی در عرصه مبارزات ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشهد ک‍ان‍ون ن‍ش‍ر ح‍ق‍ای‍ق اس‍لام‍ی آیت الله کاشانی دکتر مصدق جمعیت های مؤتلف اسلامی محمدتقی شریعتی مبارزات ملی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : 605 تعداد دانلود : 261
«کانون نشر حقایق اسلامی» از گروه های مذهبی مؤثر در جریان مبارزات ملی شدن صنعت نفت و حوادث پس از آن است که در سال 1323 و توسط محمدتقی شریعتی در مشهد تأسیس شد. با شروع جنبش ملی نفت، فعالیت های این کانون از حالت فرهنگی صرف به تلاشی گسترده تر و حضور در عرصه سیاسی تبدیل شد. در آستانه انتخابات مجلس هفدهم، شریعتی در صدر فهرست انجمن های اسلامی شهر، که زیر عنوان «جمعیت های مؤتلف اسلامی» گرد هم آمده بودند، قرار گرفت و اعضای کانون وی بیش ترین تلاش را برای برگزیدن کاندیداهای همراه با دولت مصدّق انجام دادند. در اثنای اختلاف عقیده ای که میان آیت الله کاشانی و دکتر مصدّق، در ادامه مبارزات ملی، روی داد کانون، برخلاف بینش اسلامی و پشتیبانی پیشین خود از کاشانی، تا پایان کار خویش به حمایت از مصدّق پرداخت؛ زیرا تفکرات او را با برنامه های خویش هم سوتر می دید. سرانجام پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و تا پیش از تابستان ۱۳۳۶، که کانون برای نخستین بار تعطیل شد، کانون به مرکز فعالیت های طرفداران مصدّق تبدیل شد. نویسندگان در این پژوهش، ضمن بررسی مقدمات جریان نهضت ملی، جایگاه و میزان تأثیر کانون نشر حقایق اسلامی را در نهضت ملی تحلیل کرده و به شناسایی علل اقداماتی چون تشکیل جمعیت های مؤتلف اسلامی و حضور فعالانه سیاسی کانون در عرصه مبارزات، تا پایان دولت مصدّق و نهضت ملی، پرداخته اند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان